سلامتی و رشد کودک مهم‌ترین مسئله برای والدین است. وقتی که در مورد سلامت دهان و دندان صحبت به میان می‌آید، ارتودنسی نقش بسیار مهمی را در اصلاح کردن ترتیب دندان‌ها و بهبود لبخند ایفا می‌کند. با این وجود، روند درمانی و آشنایی با دنیای ارتودنسی کودکان می‌تواند طاقت‌فرسا باشد. برای این‌که بفهمید که آیا فرزند شما به ارتودنسی نیاز دارد یا خیر، انواع آن و همچنین در خصوص مراقبت و نگه‌داری صحیح دندان، چند مرحله مهم وجود دارد که باید از آن اطلاع یابید. در این مقاله اطلاعات لازم و ضروری به والدین در مورد ارتودنسی کودکان ارائه می‌شود، تا بتوانند به صورت آگاهانه تصمیم‌گیری کرده و از فرزند خود طی مراحل درمان با ارتودنسی به صورت آگاهانه حمایت کنند.
آیا کودک من به ارتودنسی نیاز دارد؟
والدین باید هر شش ماه یکبار کودک خود را نزد دندانپزشک ببرند تا در خصوص سلامت دهان، دندان و رشد آن اطمینان یابند. در صورتی که دندانپزشک نگران دندان کودک شما شود، ممکن است ارتودنسی را پیشنهاد دهد. ارتودنسی می‌تواند برای عارضه‌هایی نظیر مال اکلوژن یا بایت بد مورد استفاده قرار گیرد.
اگر می‌خواهید بدانید که آیا کودک شما به ارتودنسی نیاز دارد یا خیر، ابتدا این سؤالات را از خود بپرسید:
- آیا دندان‌های دائمی فرزندم کج هستند؟
- آیا یکی از فک‌هایش بیشتر به جلو آمده است؟
- آیا در بستن دهان، فاصله‌ای بین دندان‌های جلویی او وجود دارد؟
- آیا فاصله‌ای بین تمام دندان‌هایش وجود دارد؟
- آیا یکی از فک‌هایش بیشتر به سمت راست یا چپ متمایل است؟
- آیا دندان شیری او زودتر یا دیرتر از موعد عادی به دندان‌های دائمی تبدیل شده است؟
- آیا پس از پنج سالگی هنوز انگشتان خود را می‌مکد یا از شیشه شیر استفاده می‌کند؟
- آیا تنفس او از طریق دهان است و صدادار نفس می‌کشد؟
- آیا حین خوردن غذا، زبانش را به سقف دهان نزدیک می‌کند یا به دندان‌های جلویی می‌زند؟
- آیا در صحبت کردن راحت نیست و با مشکلات کلامی روبرو است؟
اگر جواب شما به یک یا چند مورد از این سؤالات مثبت بود احتمال دارد که فرزندتان به یک ناهنجاری دهان و دندان دچار باشد که برای رفع آن ارتودنسی ضروری است.
ارتودنسی کودکان بهتر است از چه سنی شروع شود؟
در صورتی که ارتودنسی بعد از افتادن دندان‌های شیری و قبل از رویش دندان‌های آسیاب دوم اعمال شوند (بین ۱۱ تا ۱۴ سالگی و در دوران نوجوانی) بسیار مؤثر و کارآمدتر خواهد بود.
دختران می‌توانند کمی زودتر از پسران ارتودنسی را انجام دهند، زیرا رشد دهان و سر دختران بین ۱۰ تا ۱۳ سالگی به پایان می‌رسد. این در حالی است که پسران بین ۱۲ تا ۱۴ سالگی رشدشان به پایان خواهد رسید. در صورتی که ارتودنسی زودهنگام انجام گیرد، مؤثرتر خواهد بود، زیرا به دلیل بافت نرم‌تر، دهان و دندان راحت‌تر صاف و هم‌تراز می‌شوند. به طور کلی دوره و فرصت بهبود در بزرگسالان محدودتر بوده و زمان درمان طولانی‌تر خواهد بود.
اهمیت به تأخیر نینداختن ارتودنسی کودکان
ارتودنسی اولیه زمانی آغاز می‌شود که استخوان فک کودک هنوز نرم باشد. تا زمانی که کودک به اواخر نوجوانی نرسد استخوان فک سفت نمی‌شود. به دلیل آن‌که استخوان هنوز انعطاف‌پذیر است، اصلاح آن سریع‌تر و مؤثرتر از بزرگسالان انجام می‌شود. به همین دلیل درمان زودهنگام بسیار مؤثر بوده و اساس دهان سالم و خوب را در بزرگسالی ایجاد می‌کند.
با وجود آن‌که ممکن است دندان‌های کودک شما در یک راستا و صاف به نظر برسند، اما ممکن است مشکلات اساسی وجود داشته باشد؛ در نتیجه برای جلوگیری از ایجاد مشکلات جدی‌تر به دندانپزشک مراجعه کنید. درمان زودهنگام معمولاً به این معنی است که درمان ارتودنسی بعدی ساده‌تر و سریع‌تر انجام می‌شود در نتیجه از نظر مالی نیز در درازمدت می‌تواند مفید واقع شود.
چرا ارتودنسی گزینه مناسبی برای کودک من است؟
ارتودنسی دندان نه تنها لبخند کودک را بهبود می‌بخشد، بلکه سلامت و عملکرد دهان و دندان را افزایش می‌دهد. امروزه ارتودنسی با روش‌های مختلفی انجام می‌گیرد. برای انتخاب روش صحیح، دندانپزشک یا متخصص ارتودنسی کودک می‌تواند کمک زیادی را انجام دهد. شما باید ارتودنسی را به عنوان سرمایه‌ای در نظر بگیرید که می‌تواند برای سال‌های آینده لبخندی سالم و زیبا به فرزند شما هدیه دهد.
از جمله واضح‌ترین مزیت ارتودنسی ارائه لبخند صاف و زیبا است. علاوه بر آن ارتودنسی می‌تواند:
- تمیز کردن دندان کودک آسان‌تر می‌شود.
- از پوسیدگی و بیماری لثه جلوگیری می‌شود.
- اصلاح اختلالات مفصل گیجگاهی فکی
- بهبود عملکردهایی نظیر جویدن و صحبت‌کردن
عارضه هایی که با ارتودنسی در کودکان درمان می‌شوند
موارد زیر ممکن است با درمان مناسب ارتودنسی کاهش یابد:
دندان های نامرتب، کج یا شلوغ
عادت‌های نامناسب، آسیب به صورت و دلایل ژنتیکی، برخی از دلایل اصلی نامرتبی دندان‌ها هستند. ناهماهنگی دندان زمانی ایجاد می‌شود که دندان کودک شما به صورت مستقیم رشد نکند.
ناهماهنگی دندان‌ها موجب می‌شود که کودک شما در زمان خندیدن، اعتماد به نفس خود را از دست بدهد. علاوه بر آن ناهماهنگی دندان می‌تواند سلامت عمومی دهان و دندان را دچار اشکال سازد. به عنوان مثال مشکل در مسواک زدن و تمیز نگه داشتن دندان‌ها ممکن است پوسیدگی دندان را به همراه داشته و بیماری لثه را ایجاد کند.
دندان از دست رفته (Hypodontia)
هایپودونتیا به عارضه‌ای گفته می‌شود که در آن کودکان بدون برخی از دندان‌ها متولد می‌شوند. آژنزی دندان اصطلاحی است که پزشکان برای توصیف دندان از دست رفته مادرزادی استفاده می‌کنند. معمولاً کودک مبتلا به این بیماری یک تا شش دندان دائمی خود را (بدون در نظر گرفتن دندان عقل) از دست می‌دهد.
از دست دادن دندان ممکن است در خوردن و صحبت کردن کودک شما اختلال ایجاد کند. علاوه بر آن هایپودونتیا ممکن است موجب آسیب لثه و رشد ناکافی استخوان فک شود. عدم رشد استخوان ممکن است منجر به عدم رشد فک کودک شده و آن را کوچک‌تر از آن‌چه باید نشان دهد.
دندان اضافی (Hyperdontia)
هایپردونتیا به عارضه‌ای گفته می‌شود که تعداد دندان بیشتری در دهان کودک رشد می‌کند. برخی اوقات به این عارضه دندان‌های اضافی نیز گفته می‌شود. این دندان‌ها می‌توانند در هر جایی از منحنی فک کودک رشد کنند. ناحیه ذکر شده به قوس دندانی نیز معروف است.
رشد دندان اضافی معمولاً دردناک نیست، اما ممکن است در موقعیت نامناسب قرار گرفته و عجیب به نظر برسند. ممکن است این دندان‌ها از لثه عبور نکند، اما همچنان بر روی دندان‌های دیگر کودک شما تأثیر بگذارند.
دندان‌های اضافی ممکن است:
- از بیرون آمدن دندان منظم کودک جلوگیری کند.
- دندان دیگر را از حالت طبیعی خارج کند.
- آسیب به ریشه دندان دیگر
- موجب شلوغ شدن و آسیب به دندان فرزندتان شود.
علاوه بر آن ممکن است در اطراف دندان اضافی کیست ایجاد شود. مطالعات نشان داده است که ۱۱ درصد از افرادی که دندان اضافی دارند، دچار کیست می‌شوند. در موارد نادر، دندان کودک ممکن است در حفره بینی رشد کند.
اوربایت
در عارضه اوربایت، دندان‌های بالایی بر روی دندان پایینی قرار می‌گیرند. این عارضه موجب می‌شود که در زمان غذا خوردن، دهان خود را گاز بگیرید. متخصصین ارتودنسی این بیماری را مال اکلوژن کلاس II می‌نامند.
در صورت عدم درمان، این عارضه مشکلات زیادی را ایجاد می‌کند، به عنوان مثال احتمال افزایش آسیب دیدن دندان جلویی، سایش ناهموار مینای دندان، اختلالات گفتاری و مشکلات جویدن از جمله این مشکلات خواهد بود.
آندربایت
آندربایت به عارضه دندانی گفته می‌شود که دندان‌های پایینی بر روی دندان‌های بالایی قرار می‌گیرند. این بیماری معمولاً به علت ناهماهنگی فک ایجاد می‌شود. متخصصان ارتودنسی این بیماری را مال اکلوژن کلاس III می‌نامند.
آندربایت دارای انواع مختلف است. در نوع خفیف، ممکن است از بیرون تشخیص داده نشود. در موارد شدید، فک آن‌قدر به سمت بیرون می‌آید که دیگران نیز متوجه آن خواهند شد.
آندربایت از لحاظ زیبایی شناختی نیز دارای اهمیت فراوان است. این عارضه می‌تواند برای دندان و فک کودک شما مشکل ایجاد کند. در موارد شدید، کودک شما ممکن است حتی در نحوه صحیح صحبت کردن نیز دچار مشکل شود. آندربایت ممکن است موجب ساییدگی دندان جلویی کودک شود. این قضیه باعث می‌شود که دندان بیشتر در معرض شکسته شدن قرار گیرد. زمانی که فک شما به درستی در یک راستا قرار نگیرد، ممکن است کودک شما با جویدن غذا دچار مشکل شود.
افراد مبتلا به آندربایت معمولاً نسبت به بیماری خود آگاه هستند. در نتیجه ممکن است اعتماد به نفس و زندگی اجتماعی آن‌ها دچار آسیب شود.
اپن بایت
اُپن بایت به عارضه‌ای گفته می‌شود که در آن دندان‌های بالا و پایین به هم نرسیده و در موقعیت صحیح قرار نمی‌گیرند. در این بیماری هیچ همپوشانی میان دندان‌ها وجود ندارد در نتیجه از نظر ظاهری دندان‌ها به صورت باز دیده می‌شوند.
اپن بایت ممکن است به علت موقعیت دندان، فک و یا ترکیبی از هر دو ایجاد شود. این عارضه می‌تواند در دندان جلویی (اپن بایت قدامی) یا در دندان عقبی (اپن بایت جانبی) ایجاد شود.
اپن بایت عوارضی نظیر مشکلات زیبایی یا شکستگی در دندان ایجاد می‌کند. این بیماری می‌تواند گفتار و تلفظ کودک را تحت تأثیر قرار دهد. به عنوان مثال، بسیاری از کودکان مبتلا به اپن بایت دچار اختلالات گفتاری می‌شوند. علاوه بر آن این بیماری می‌تواند در جویدن و غذا خوردن مشکل ایجاد کند.
وضعیت نامناسب فک
عدم قرارگیری فک در موقعیت مناسب، زمانی ایجاد می‌شود که دندان‌های بالا و پایین به راحتی در دهان قرار نگیرند. بسیاری از کودکان دچار ناهماهنگی فک می‌شوند که پس از شناختن مشکل خود دچار حس ناامنی، درد فیزیکی و احساسی می‌شود. در صورتی که فک نامرتب درمان نشود، ممکن است کودک شما در خوردن، تنفس، خواب و صحبت کردن دچار مشکل شده و حتی دچار درد مزمن شود. دندانپزشکان و ارتودنتیست‌ها طیف وسیعی از گزینه درمان ناهماهنگی فک را ارائه می‌دهند که با توجه به شدت بیماری ممکن است یک سال یا بیشتر طول بکشد.
آیا ارتودنسی برای کودکان دردناک است؟
از جمله متداول‌ترین سؤالاتی که والدین در خصوص ارتودنسی دندان می‌پرسند این است که آیا قرار دادن آن موجب ایجاد درد یا ناراحتی می‌شود یا خیر. این نکته را بدانید زمانی که براکت‌ها روی دندان قرار می‌گیرند اصلاً درد نخواهد داشت، به همین خاطر دلیلی برای اضطراب وجود ندارد. در اغلب اوقات، پس از قرار گرفتن سیم ارتودنسی در براکت، مقداری درد یا ناراحتی خفیفی احساس می‌شود که ممکن است چند روز طول بکشد.
در ادامه نحوۀ احساس کودک شما در روز درمان و روزهای بعد توضیح داده می‌شود:
- روز قرارگیری: قرار دادن ارتودنسی به هیچ عنوان دردناک نخواهد بود. البته ممکن است که خوردن وعده غذایی بیشتر طول بکشد، اما این قضیه تا زمانی طول خواهد کشید که کودک با ارتودنسی سازگار شود. برخی اوقات، دندان‌ها ممکن است حساس‌تر از حد معمول شوند. چند روز اول پس از قرار دادن بریس، باید از خوردن غذاهای سخت اجتناب شود و رژیم غذایی نرم و مبتنی بر مایعات مصرف شود.
- دو روز پس از نصب: چند روز اول پس از قرار دادن ارتودنسی ممکن است کمی ناراحت کننده باشد. به این دلیل که دندان‌ها در حال شروع روند تراز مجدد هستند و به فشار آرچ‌وایر و باندهای الاستیک ارتودنسی عادت ندارند. متخصص ارتودنسی می‌تواند موم تسکین دهندۀ را برای اعمال ارتودنسی کودک شما در صورت لزوم ارائه دهد. موم به ایجاد یک سطح صاف کمک کرده و تحریک‌پذیری گونه و داخل دهان را کاهش می‌دهد. همچنین، داروهای مسکن بدون نسخه نظیر استامینوفن یا ایبوپروفن نیز ممکن است طبق دستور، به منظور تسکین درد خفیف تجویز شود.
- پنج روز پس از نصب: پس از پنج روز، ناراحتی اولیه مرتبط با ارتودنسی باید به طور کامل از بین برود. دندان کودک شما به تدریج با ارتودنسی سازگار شده و غذا خوردن بسیار آسان‌تر می‌شود. البته ممکن است خوردن برخی از غذاهای سفت همچنان برای کودک دشوار باشد، اما کودک شما خواهد توانست سایر مواد غذایی را همچون گذشته مصرف کند.
ارتودنسی کودکان را چه کسی انجام می‌دهد؟
برای انجام ارتودنسی کودکتان باید به سراغ متخصص ارتودنسی بروید. متخصصین ارتودنسی نسبت به دندانپزشکان عمومی دانش و مهارت بیشتری در امر ارتودنسی دارند و نیازهای کودک را بهتر تشخیص خواهند داد.
متخصص ارتودنسی اطفال به دلیل این‌که در خصوص نیازهای کودک شما آگاهی کامل دارد، گزینه مناسبی خواهد بود. این متخصصان در خصوص نوع لبخند و سبک مناسب درمانی اطلاعات کافی دارند. تخصص و تجربۀ آن‌ها می‌تواند درمان را برای کودکان شما آسان‌تر از همیشه کند. دندانپزشک اطفال در خصوص سلامت دهان با نیازهای خاص آن اطلاعات کافی دارد.
متخصصین ارتودنسی کودکان در درمان موارد زیر دارای تخصص هستند:
- دندانپزشکی ترمیمی نظیر ارتودنسی و سایر درمان‌ها
- جابجایی مواد ارتودنسی
- انسداد
- جراحی دهان
- آناتومی رشدی
- اختلالات مفصل گیجگاهی فکی
- تشخیص نوع ارتودنسی
- روش‌های پیشگیرانه
مراحل ارتودنسی دندان کودکان
مراحل انجام به نوع ارتودنسی که کودک شما نیاز دارد، بستگی دارد. در ادامه مراحل گام به گام نصب ارتودنسی فلزی برای کودکان از مرحله اولیه تا برداشت آورده شده است. این نکته را بدانید که موارد ذکر شده یک توضیح کلی است و روش واقعی ممکن است بسته به موارد فردی و تکنیک ارتودنسی مورد استفاده متفاوت باشد.
۱. مشاوره و آزمایش
قبل از انجام ارتودنسی باید مشاوره صورت گیرد. در این مشاوره دندانپزشک وضعیت دندانی کودک شما را ارزیابی می‌کند. پزشک دندان را به دقت معاینه کرده و از تصویربرداری اشعه ایکس استفاده می‌کند تا مدل و تصویر لازم برای تجزیه و تحلیل بیشتر داشته باشد. این قضیه باعث می‌شود که بتوان ارتودنسی را بر اساس مواردی نظیر ازدحام بیش از حد دندان، ناهماهنگی، یا مشکلات بایت طراحی کرد.
۲. برنامه‌ریزی برای درمان
طبق نتایج معاینه، دندانپزشک یک برنامه درمانی شخصی برای کودک شما ایجاد می‌کند. در این برنامه اهداف خاص، مدت تخمینی درمان و نوع ارتودنسی توصیه شده مشخص خواهد شد.
۳. قرار دادن جداکننده
قبل از نصب ارتودنسی، ممکن است نیاز باشد تا دندانپزشک بین برخی از دندان‌ها فاصله خاصی ایجاد کند. این کار با قرار دادن جداکننده، حلقه‌های کوچک الاستیک یا فلزی، میان دندان‌ها چند روز قبل از قرار دادن ارتودنسی انجام می‌شود.
۴. اعمال ارتودنسی
در روز نصب ارتودنسی، دندان کودک شما به طور کامل تمیز و خشک می‌شود. روی هر دندان چسب مخصوصی زده شده و سپس براکت‌های مربع شکل کوچک از جنس فلزی یا سرامیک توسط چسب به سطح جلوی دندان با دقت چسبانده می‌شوند.
۵. اتصال آرچ‌وایر
زمانی که براکت در جای خود قرار گرفت، سیم کمانی در شکاف براکت‌ها نصب می‌شود. آرچ‌وایر به سیم نازک و منعطفی گفته می‌شود که فشار ملایمی را به منظور هدایت دندان به موقعیت صحیح خود ایجاد می‌کند. سیم آرچ‌وایر با استفاده از لیگاتورهای کوچک الاستیک یا فلزی به براکت محکم می‌شود.
۶. قرار دادن الاستیک یا نوارهای لاستیکی
در صورت لزوم، ممکن است که دندانپزشک شما از کش یا نوارهای لاستیکی به منظور اصلاح مشکلات خاص استفاده کند. این نوارها به براکت‌ها متصل می‌شوند و طبق دستورالعمل باید مرتباً تعویض شوند.
۷. دستورالعمل‌های بهداشت و مراقبت از دهان
دندانپزشک کودک دستورالعمل دقیقی در خصوص حفظ بهداشت دهان و دندان در زمان استفاده از ارتودنسی به شما ارائه می‌دهد. این دستورالعمل شامل روش صحیح مسواک زدن و نخ دندان کشیدن و همچنین اجتناب از غذاهای خاصی است که ممکن است به ارتودنسی آسیب برساند.
۸. ویزیت منظم
هر ۴ تا ۸ هفته یکبار باید ویزیت منظم صورت گیرد. این جلسات برای نظارت بر پیشرفت کودک و ایجاد تنظیمات ارتودنسی برنامه‌ریزی می‌شود. طی این جلسات، دندانپزشک سیم کمانی را جایگزین کرده و در صورت لزوم کشش الاستیک‌ها را مجدد تنظیم می‌کند. دندانپزشک در این جلسات اطمینان حاصل می‌کند که روند درمان طبق برنامه پیش برود.
۹. تکمیل درمان
زمانی که دندان‌ها به اندازه مورد نظر تراز شدند، که معمولاً ۱ تا ۲ سال طول خواهد کشید، ارتودنسی برداشته می‌شود. طی این فرآیند براکت‌ها به طور دقیق از دندان جدا شده و چسب باقی‌مانده پاک خواهد شد. طی این روند باید پولیش دندان و تمیزکاری به منظور از بین بردن هرگونه پلاک یا لکه‌ای که ممکن است طی درمان ایجاد شده باشد، انجام شود.
۱۰. مرحله حفاظت
پس از برداشتن ارتودنسی، از یک نگهدارنده به منظور کمک به حفظ نتایج به دست آمده استفاده می‌شود. نگهدارنده ممکن است متحرک یا ثابت باشد. به کودک شما آموزش داده می‌شود که چگونه آن را به درستی بپوشد تا از برگشتن دندان به موقعیت قبلی جلوگیری شود.
مراقبت‌های ارتودنسی دندان کودکان
متخصص ارتودنسی دستورالعمل دقیقی در خصوص نحوه مراقبت از ارتودنسی و دندان کودک، ارائه می‌دهد. موارد زیر می‌تواند در خصوص از بین بردن یا کاهش مشکل بهداشت دهان و دندان در زمانی که دندان کودک شما در ارتودنسی قرار دارد، کمک کننده باشد:
- اطمینان یابید که کودک شما پس از هر وعده غذایی، دندان خود را با خمیردندان حاوی فلوراید و مسواک نرم تمیز کند، زیرا غذا به راحتی در ارتودنسی باقی می‌ماند. ممکن است که هر ۳ تا ۴ ماه یکبار به علت شکستگی یا فرسودگی سریع‌تر برس مسواک، نیاز به تعویض آن باشد. مسواک فرسوده نمی‌تواند برای تمیز کردن دندان‌ها به خوبی عمل کند.
- اطمینان یابید که کودک شما در طی روز بین دندان و ارتودنسی خود نخ دندان بکشد. استفاده از نخ دندان ممکن است برای تمیز کردن زیر سیم مفید باشد.
- مسواک‌های مخصوص بین دندان ممکن است برای از بین بردن مواد غذایی باقی‌مانده مناسب باشند.
- واترجت دندان یا دستگاه شست و شوی دهان و دندان می‌تواند برای حذف مواد غذایی از بین دندان، براکت و سیم‌ها مناسب باشد.
- اطمینان یابید که کودک شما هر ۶ ماه یکبار و هر بار که دندانپزشک توصیه کرده است دندان هایش را تمیز کند.
- مصرف قند و نشاسته کودک را محدود کنید، مواد زائد باقی‌مانده این نوع غذاها ممکن است تبدیل به اسیدهای مضر شده و زمینه پوسیدگی دندان را ایجاد کند. این مواد حتی می‌توانند در اطراف ارتودنسی لکه‌های سفید ایجاد کنند.
- از مصرف تنقلات سفت یا چسبناک که ممکن است به سختی از ارتودنسی کنده شوند، خودداری کنید. مثلاً غذاهای سفت نظیر ذرت بوداده، چوب‌شور، آب نبات سفت، آجیل و غذاهای چسبنده مانند آدامس، کارامل و سایر آب نبات‌های جویدنی از جمله مواد مضر برای ارتودنسی هستند. همچنین کودک شما باید از جویدن یخ خودداری کند.
- در صورتی که کودک شما از تراز پلاستیکی نظیر اینویزیلاین استفاده می‌کند، حتماً قبل از غذا باید تراز را بردارد و همچنین به منظور تمیز نگه داشتن، آن را مسواک بزند.
از دندانپزشک در خصوص خمیردندان حاوی فلوراید یا استفاده از وارنیش فلوراید در اطراف ارتودنسی به منظور به حداقل رساندن لکه‌های سفید روی دندان پس از جدا شدن ارتودنسی اطلاعات لازم را دریافت کنید.
انواع روش های ارتودنسی دندان کودکان
ارتودنسی کودکان تقریباً مشابه آن‌هایی است که برای بزرگسالان استفاده می‌شود، البته برخی از آن‌ها دارای ویژگی‌های خاصی است که تنها برای کودکان استفاده می‌شود.
ارتودنسی فلزی
ارتودنسی‌های فلزی از جمله رایج‌ترین گزینه برای کودکان بوده و نسبت به انواع دیگر دارای قیمت مناسب‌ترند. در این مدل براکت به هر دندان چسبانده شده و یک سیم فلزی همۀ آن‌ها را به هم متصل می‌کند. دندانپزشک با سفت کردن سیم در مکان‌های خاص و با تنظیم کردن آن، مکان دندان‌ها را به تدریج تغییر می‌دهد.
ارتودنسی سرامیکی (شفاف و همرنگ دندان)
عملکرد این ارتودنسی تقریباً شبیه به نوع فلزی است، اما مواد مورد استفاده به گونه‌ای ساخته شده است که کمتر به چشم می‌آید. براکت شفاف سرامیکی از مواد شفاف یا همرنگ دندان ساخته می‌شوند تا بهتر با دندان همپوشانی داشته باشد. سیم مورد استفاده معمولاً فلزی است، البته می‌توان از نوع پوششی همرنگ دندان استفاده کرد.
ارتودنسی لینگوال
ارتودنسی لینگوال از براکت و سیم‌های فلزی ساخته می‌شود با این تفاوت که دور از دید، در پشت دندان‌ها و در کنار زبان نصب می‌شود. این مدل به دلیل پوشانندگی بالا برای کودکانی مناسب است که می‌ترسند به دلیل ارتودنسی مورد آزار و اذیت قرار گیرند. مزیت دیگر آن است که هرگونه لکه‌ای که به علت بهداشت نامناسب دهان ایجاد شود در پشت دندان پنهان می‌شود.
اینویزیلاین برای نوجوان
علی‌رغم نام آن، این ارتودنسی می‌تواند برای کودکان ۱۱ ساله نیز استفاده شود، مشروط بر این‌که تمام دندان‌های شیری خود را از دست داده باشند. این ارتودنسی روشی کاملاً متفاوت به منظور تراز کردن دندان ارائه می‌دهد. در این ارتودنسی به جای داشتن براکت ثابت، از ترازهای شفاف و قابل جا به جایی استفاده می‌شود. اینویزیلاین روش درمانی عالی برای کودکانی است که از مشکلات ظاهری خود آگاه هستند. این روش درمانی به اندازه ارتودنسی فلزی می‌تواند بدون خطر باشد.
استفاده از نگهدارنده
وظیفه انواع مختلف ارتودنسی یک چیز است: جا به جایی دندان به موقعیت صحیح خود. اما هدف از نگهدارنده دندان دقیقاً برعکس ارتودنسی است: جلوگیری از حرکت دندان پس از اتمام درمان.
کودک شما پس از درمان هر شب و احتمالاً در روز مجبور است از نگهدارنده استفاده کند. در صورتی که کودک شما از نگهدارنده استفاده نکند، احتمال زیادی وجود دارد که دندان‌هایش مجدد از تراز خارج شود. بسیاری از بزرگسالانی که در کودکی از ارتودنسی استفاده کرده‌اند، در صورتی که می‌خواهند دندان‌هایشان در همان حالت صاف باقی بماند، باید تا آخر عمر خود حداقل به صورت پاره وقت از نگهدارنده استفاده کنند.
هزینه ارتودنسی دندان کودکان
مهم‌ترین عاملی که بر قیمت ارتودنسی برای کودک تأثیر می‌گذارد، نوع آن است. همۀ دندانپزشک‌ها در خصوص انواع ارتودنسی تجربه کافی ندارند و همچنین با توجه به نیاز کودک شما، ممکن است در خصوص دسترسی به انواع ارتودنسی محدودیت ایجاد شود. در ادامه انواع مختلف ارتودنسی ذکر می‌شود:
- ارتودنسی فلزی: از جمله رایج‌ترین نوع ارتودنسی است که در همه‌جا موجود خواهد بود، این نوع نسبت به بقیه دارای هزینه کمتری است و به سرعت نصب می‌شود. با این وجود، از معایب آن این است که به دلیل براکت و سیم‌های فلزی قابل مشاهده است.
- ارتودنسی سرامیکی: ارتودنسی سرامیکی گران‌تر از ارتودنسی فلزی بوده و از مواد گران‌تر تشکیل شده است. روند درمان همچون ارتودنسی فلزی است. مواد مورد استفاده در مقایسه با نوع فلزی، دارای قیمت بالاتری است.
- ارتودنسی لینگوال: این نوع از ارتودنسی فلزی یا سرامیکی دارای هزینه بالاتری است.
- اینویزیلاین: علاوه بر گران بودن، این ارتودنسی دارای دوره درمان طولانی‌تری است که هزینه را افزایش می‌دهد.
عوامل دیگری نیز بر هزینه ارتودنسی کودک شما تأثیر می‌گذارند، به عنوان مثال مکان زندگی و بیمه دندان شما از جمله موارد تأثیرگزار خواهد بود. بسیاری از شرکت‌های بیمه، ارتودنسی را نوعی عمل زیبایی به حساب می‌آورند. به همین علت، پیدا کردن شرکت بیمه مناسب که بتواند هزینه ارتودنسی را پوشش دهد، می‌تواند دشوار باشد. همچنین در صورتی که برای هزینه ارتودنسی دارای پوشش بیمه باشید، معمولاً تنها اقتصادی‌ترین نوع آن را تحت پوشش قرار می‌دهد.
سخن پایانی
ارتودنسی می‌تواند دارای فوایدی زیاد برای کودکانی باشد که دارای دندان‌های نامرتب هستند و در جویدن مشکل دارند. درمان زودهنگام ارتودنسی می‌تواند از مشکلات دهان و دندان در آینده جلوگیری کند و پایه و اساس دهان سالم و دارای عملکرد خوب را در بزرگسالی بچیند. ارتودنسی‌های موجود برای کودکان، نظیر نوع فلزی، سرامیک، لینگوال و اینویزیلاین، هر کدام ویژگی‌های خاص خود را دارند و بر اساس نیازهای فردی ارائه می‌شوند. رعایت بهداشت دهان و دندان و معاینات منظم دندانپزشکی در زمان درمان به منظور حفظ سلامت دهان ضروری است. با وجود این‌که استفاده از ارتودنسی در ابتدا ممکن است موجب ناراحتی شود، اما مزایای طولانی مدت آن نظیر بهبود توانایی در جویدن، گفتار، جلوگیری از فرسایش استخوان و کاهش خطر ابتلا به بیماری لثه و پوسیدگی دندان، آن را به روشی درمانی ارزشمند تبدیل می‌کند.
سؤالات متداول
آیا می‌توان دندان شیری کودکان را ارتودنسی کرد؟
کودکان زمانی که دارای دندان شیری هستند نیازی به ارتودنسی نخواهند داشت، اما زمانی که کودک همزمان دارای دندان شیری و دائمی است، ممکن است بتوان ارتودنسی را نصب کرد.
بهترین سن ارتودنسی دندان کودکان چه زمانی است؟
بهترین زمان برای استفاده از ارتودنسی وقتی است که دندان‌های شیری کودک افتاده و اکثر دندان‌های دائمی او درآمده باشند. این زمان معمولاً بین ۱۰ تا ۱۴ سالگی اتفاق می‌افتد.
نصب ارتودنسی برای کودکان چقدر طول می‌کشد؟
معمولاً، قرار دادن ارتودنسی حدود ۲ ساعت طول می‌کشد و طی مراحل زیر اعمال می‌شود: ابتدا دندانپزشک دندان‌های شما را تمیز و خشک می‌کند، سپس چسب مخصوص بر روی دندان‌ها گذاشته می‌شود تا براکت را در جای خود نگه دارد.
آیا ارتودنسی می‌تواند مشکلات تنفسی کودکان را برطرف کند؟
خوشبختانه این مشکل با ارتودنسی برطرف می‌شود. در صورتی که نیاز به ارتودنسی، زود تشخیص داده شود، می‌تواند تنفس دهانی را با گسترش آرام فک، عریض کردن دهان و سینوس‌ها افزایش دهد. این قضیه موجب می‌شود از طریق بینی تنفس راحت‌تر انجام گیرد.
آیا انحراف فک در کودکان را می‌توان بدون جراحی و با ارتودنسی درمان کرد؟
انحراف فک معمولاً به وسیله ارتودنسی درمان می‌شود. البته انحراف فک شدید ممکن است نیاز به جراحی داشته باشند.
دوره درمان ارتودنسی دندان کودکان چقدر طول می‌کشد؟
ممکن است که لازم باشد تا کودک شما بین یک تا سه سال از ارتودنسی استفاده کند. با این وجود مدت زمان مورد نیاز برای استفاده از ارتودنسی به نوع بیماری و شدت آن بستگی دارد.
کودکان چه غذاهایی را نباید با ارتودنسی مصرف کنند؟
در صورتی که کودک شما از ارتودنسی استفاده می‌کند، نباید غذاهای سفت، چسبناک یا جویدنی بخورد. برخی از غذاهایی که مناسب ارتودنسی نیست، عبارت‌اند از:
- آجیل و خشکبار
- چیپس سیب زمینی
- ذرت بوداده
- سبزیجات ترد
- آب نبات سفت
- آدامس (مصرف آدامس بدون شکر موردی ندارد)
- آب‌نبات چسبناک
- ذرت
آیا دندانپزشکان عمومی می‌توانند ارتودنسی برای کودکان انجام دهند؟
ارتودنسی در حیطه‌ی تخصصی دندانپزشکی عمومی نمی‌باشد. ارتودنسی بهتر است توسط متخصص ارتودنسی انجام شود. با این حال برخی از دندانپزشکان عمومی در ایران دوره‌ی ارتودنسی را گذرانده‌اند و انجام آن جزو خدماتی است که ارائه می‌دهند است.
کودکان چه مدت باید از نگهدارنده استفاده کنند؟
معمولاً متخصصین ارتودنسی در ابتدا و پس از برداشت ارتودنسی، استفاده از نگهدارنده را به صورت ۲۴ ساعته توصیه می‌کنند و پس از گذر زمان، استفاده از نگهدارنده در طول شب را تجویز خواهند کرد، اما نگهدارنده باید به صورت مادام‌العمر مورد استفاده قرار گیرد. این نکته را بدانید که دندان کودک شما ممکن است ثابت باقی نماند، بنابراین بسیار مهم است که عادت استفاده از نگهدارنده را بلافاصله پس از برداشتن ارتودنسی به صورت دائمی در کودک خود ایجاد کنید.
آیا فرزندم به تنهایی می‌تواند دندان‌هایشان را بعد از ارتودنسی مسواک بزند؟
بله، در کلینیک نحوۀ استفاده از مسواک‌های مخصوص ارتودنسی به کودکتان آموزش داده خواهد شد، اما اگر فرزندتان زیر 10 سال است و گمان می‌کنید که نمی‌تواند به خوبی دندان‌هایش را نظافت نماید، او را هنگام مسواک زدن همراهی نمایید.
