کامپوزیت‌های دندانی، چندین سال است که برای بهبود ظاهر دندان‌ها استفاده می‌شود. در برخی موارد به کامپوزیت دندان، باندینگ دندان نیز گفته می‌شود. کامپوزیت‌ها یک روش کم‌تهاجمی برای بازسازی و زیباسازی دندان‌ها به‌حساب می‌آیند. مواد کامپوزیت مستقیماً بر روی دندان‌های شکسته و یا آسیب‌دیده قرار می‌گیرند و به دندان‌ها ظاهری طبیعی و زیبا می‌دهند. در این مقاله، قصد داریم تمامی مزایا و معایب کامپوزیت‌ها مانند هزینه و نحوه انجام آنها را بررسی کنیم.
کامپوزیت دندان چیست؟
کامپوزیت نوعی روکش دندانی است که در حال حاضر به طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای این که متوجه شوید کامپوزیت چیست باید در ابتدا بدانید روکش‌های دندانی چیستند.
روکش‌های دندانی، ورقه‌های نازکی هستند که بر روی لایه رویی دندان قرار می‌گیرند و بر خلاف تاج‌های دندانی تمامی سطح دندان را پوشش نمی‌دهند. از این روکش‌ها برای پوشاندن آسیب‌ها و عیب‌های دندانی استفاده می‌شود. بر خلاف تاج دندان، روکش‌ها فقط بر روی 12 دندان جلویی قرار می‌گیرند. این روکش‌ها از مواد مختلفی مانند سرامیک و رزین ساخته می‌شوند و هر یک از نظر دوام، ظاهر و… با هم متفاوت می‌باشند. روکش‌های کامپوزیتی از نوعی رزین ساخته می‌شوند. رزین نوعی ماده خمیری شکل است که به‌راحتی فرم می‌گیرد و دندانپزشک می‌تواند آن را بر روی سطح دندان قرار دهد. این پروسه کم تهاجم است و کمک می‌کند تا لبخندی زیباتر داشته باشید. اگرچه رزین ساختاری خمیری شکل دارد؛ اما هر دندان به طور جداگانه توسط دندانپزشک قالب گرفته و پوشیده می‌شود.
کاربردهای کامپوزیت دندان
از کامپوزیت دندان می‌توان در موارد زیر استفاده کرد:
- ترمیم دندان‌های شکسته یا لب پر شده
- بهبود ظاهر دندان‌های تغییر رنگ داده شده
- ترمیم دندان‌های پوسیده (از رزین کامپوزیت می‌توان برای پرکردن دندان‌ها استفاده نمود.)
- بستن فاصله میان دندان‌ها و تغییر حالت دندان‌های نامرتب
- بلندتر کردن قد دندان‌ها
- تغییر حالت دندان‌ها
- محافظت از ریشه دندان‌ها زمانی که لثه‌ها تحلیل می‌روند و ریشه نمایان می‌شود.
علاوه‌براین، کامپوزیت‌های دندانی یک جایگزین مناسب زیبا برای پرکردن دندان‌ها محسوب می‌شوند. درصورتی‌که به دنبال ایجاد تغییرات زیبایی و ترمیم جزئی در دندان‌های جلویی خود هستید، می‌توانید از کامپوزیت استفاده کنید.
مزایای کامپوزیت دندان
در ادامه به برخی از دلایلی که چرا بیماران کامپوزیت دندان را انتخاب می‌کنند اشاره کرده‌ایم:
- ترمیم ساده
- می‌تواند در طی یک جلسه انجام شود.
- نیازی نیست تا برای ساخت آن منتظر ماند.
- قیمت کمتر در مقایسه با لمینت‌های سرامیکی
- به‌ندرت به تراشیدن و برداشتن سطح دندان نیاز پیدا می‌کند.
- درصورتی‌که دیگر قسمت‌های دندان نیاز به ترمیم داشته باشند، به‌راحتی برداشته می‌شوند.
- به تزریق و سوزن نیازی نیست.
- به طور مؤثری ظاهر و رنگ دندان‌ها را بهبود می‌بخشند.
- ظاهری طبیعی
کاندیداهای مناسب کامپوزیت دندان
همانطور که قبلاً ذکر شد، افرادی که می‌خواهند ظاهر دندان‌های خود را بهبود ببخشند می‌توانند از کامپوزیت استفاده کنند. برای انجام کامپوزیت باید شرایط زیر را دارا بود:
- دندان‌هایی صاف
- دندان و لثه‌های سالم
- داشتن حداقل 18 سال سن
- باید حتماً طی 6 ماه گذشته توسط یک دندانپزشک چکاپ شده باشید.
- افرادی که دندان‌های شلوغ، ناهماهنگ و کج دارند نمی‌توانند از کامپوزیت استفاده کنند.
- مبتلا نبودن به بیماری‌های لثه
- استفاده نکردن از تاج دندان یا لمینت
- نبودن فاصله زیاد بین دندان‌ها (دیاستما)
- نداشتن آسیب‌دیدگی شدید در دندان‌ها (تکه‌شدن بیش از یک چهارم دندان)
انواع کامپوزیت‌های دندان
کامپوزیت‌های دندان به‌تنهایی در دو مدل ارائه می‌شوند. اگرچه تمامی کامپوزیت‌ها از یک ماده ساخته می‌شوند؛ اما در خصوص نحوه جایگذاری و کاربرد با هم متفاوت می‌باشند. در حال حاضر، کامپوزیت‌ها در دو نوع مستقیم و غیرمستقیم موجود می‌باشند.
کامپوزیت دندان مستقیم
روکش و کامپوزیت مستقیم به معنی گذاشتن مستقیم مواد رزینی کامپوزیت بر روی دندان می‌باشد. همانطور که قبلاً ذکر شد، کامپوزیت‌ها از رزین ساخته می‌شوند که بسیار منعطف است و حالتی خمیری شکل دارد. دندانپزشک زمانی که دارد رزین را آماده می‌کند به آن حالت می‌دهد. هم‌خوانی داشتن رنگ کامپوزیت با دیگر دندان‌ها و طبیعی بودن ظاهر آن از اهمیت بالایی برخوردار است. بعد از انتخاب رنگ مناسب، دندانپزشک رزین را آماده می‌کند.
کامپوزیت دندان غیرمستقیم
کامپوزیت غیرمستقیم به نوع دیگری از کامپوزیت‌ها اطلاق می‌شود که در آن دندانپزشک روکش کامپوزیت را بیرون از دهان و قبل از جایگذاری حالت می‌دهد. در این مدل، دندانپزشک نمی‌تواند از دندان‌ها به‌عنوان مرجع استفاده کند و به‌جای آن از دندان‌ها و دهان نمونه و قالب گرفته و بر روی آنها کار می‌کند. برای این کار، دندانپزشک به شما یک قالب می‌دهد و از شما می‌خواهد آن را با دندان‌های خود بگیرید. البته این کار بعد از تراشیدن دندان‌ها انجام می‌شود.
دندانپزشک باتوجه به قالب، کامپوزیت را می‌سازد. یک نکته اصلی در خصوص این نوع روکش‌ها این است که دندانپزشک می‌تواند آن را در مطب خود ساخته و یا به آزمایشگاه‌های دندانپزشکی که در زمینه ساخت روکش تخصص دارند، سفارش دهد. به دلیل این که این پروسه کمی زمان می‌برد، دندانپزشک توصیه می‌کند تا زمان آماده‌شدن کامپوزیت‌ها از روکش دندان موقت استفاده کنید.
پروسه انجام کامپوزیت دندان به چه صورت است؟
پروسه انجام کامپوزیت دندان شبیه به دیگر روکش‌های دندانی است. پروسه با مشاوره شروع شده و سپس بعد از معاینه، کامپوزیت طراحی شده و بر روی دندان قرار می‌گیرد.
در ادامه، مراحل انجام کامپوزیت دندان را به طور کامل شرح داده‌ایم:
مشاوره
زمانی که برای کامپوزیت به دندانپزشک مراجعه می‌کنید، پروسه با انجام مشاوره شروع می‌شود. در طی این مشاوره، شما در خصوص خواسته‌ها و نگرانی‌هایی که دارید با دندانپزشک صحبت می‌نمایید. در مقابل دندانپزشک یک برنامه درمانی تنظیم کرده و آن را در اختیار شما قرار خواهد داد. به طور حتم، شما می‌توانید هر قسمتی از این برنامه را که خواستید رد کرده و یا بپذیرید.
با این که پزشک شما را راهنمایی کرده و گزینه‌ای را که برای شما مناسب‌تر است را تجویز خواهد کرد؛ اما هیچ‌چیز اجباری نیست و درصورتی‌که احساس می‌کنید قسمت‌هایی از این برنامه درمانی باب میل شما نیست، می‌توانید از دندانپزشک بخواهید تا یک جایگزین برای آن معرفی کند.
درصورتی‌که در طول جلسات دندانپزشکی فشار زیادی به شما وارد می‌شود، باید این مسئله را به دندانپزشک خود اطلاع دهید تا بتوانید به کمک هم داروی بی‌حسی مناسبی پیدا کنید. به طور خلاصه، در طول جلسه مشاوره تمام پروسه درمان به طور کامل و با جزئیات موردبحث قرار گرفته و شما می‌توانید نظر خود را در خصوص آن بیان کنید.
معاینه دهان
بعد از مشاوره، دندانپزشک می‌تواند در همان روز دهان شما را معاینه کرده و یا یک تاریخ دیگر برای آن تعیین کند. معمولا، معاینه دهان در همان روز مشاوره انجام می‌شود. معاینه دهان یکی از اصلی‌ترین عوامل موفقیت‌آمیز بودن پروسه کامپوزیت دندان و یا دیگر پروسه‌های دندانپزشکی زیبایی محسوب می‌گردد.
اگرچه معاینه یک روند ساده است که زمان زیادی نمی‌برد؛ اما پایه‌های پروسه کامپوزیت را ایجاد می‌کند. به‌طورکلی، دندانپزشک در این مرحله سلامت دندان‌ها را بررسی می‌نماید و به دنبال نشانه‌ای از التهاب؛ پوسیدگی و دیگر مشکلات دندانی می‌گردد. این کار باعث می‌شود تا کامپوزیت‌ها بر روی دندان‌هایی سالم گذاشته شده و در نتیجه عمر آنها افزایش یابد.
اگرچه روکش‌های دندانی و موادی که از آن ساخته شده‌اند دچار پوسیدگی نمی‌شوند؛ اما باید توجه داشت که این روکش‌ها بر روی دندان قرار می‌گیرند و اگر سطح زیرین آنها مشکلی داشته باشد بر روی کل پروسه تأثیر می‌گذارد. درصورتی‌که دندان‌ها مشکلی داشته باشند، دندانپزشک قبل از شروع پروسه کامپوزیت، آنها را درمان خواهد کرد.
عکسبرداری اشعه ایکس
عکسبرداری اشعه ایکس از دندان‌ها، یکی از مراحل معاینه دهان برای انجام کامپوزیت است. اگرچه این کار ضروری نیست؛ اما توصیه می‌شود از فک عکس گرفته شود. این کار به دندانپزشک کمک می‌کند ساختار استخوان‌ها و آناتومی دهان شما را بررسی نماید. در برخی موارد، ممکن است دندان‌ها مشکلی داشته باشند که در ظاهر آنها مشخص نشود.
به همین دلیل، گرفتن عکس اشعه ایکس یک دیدگاه جامع و کامل به دندانپزشک می‌دهد. از این طریق، دندانپزشک مطمئن می‌شود که استخوان‌ها و بخش داخلی دندان‌ها نیز برای انجام کامپوزیت آماده هستند.
نحوه انجام کامپوزیت دندان به‌صورت مستقیم
بعد از طی‌شدن مراحل ذکر شده، دندانپزشک تراشیدن دندان‌های شما را آغاز کرده و بلافاصله بعد از آن کامپوزیت را بر روی دندان قرار می‌دهد. برای این کار، دندانپزشک رزین را بر روی دندان قرار می‌دهد سپس شروع به حالت دادن آن می‌کند تا به حالت مناسب برسد. به‌طورکلی، دندانپزشک بین 12 تا 16 روکش طراحی می‌کند. این تعداد در هر فرد متفاوت است و به آناتومی دهان وی بستگی دارد. بعد از طراحی‌کردن روکش‌ها، به آن نور آبی تابانده می‌شود تا خشک و ثابت شوند.
پروسه قراردادن کامپوزیت غیرمستقیم
برای جایگذاری کامپوزیت غیرمستقیم باید چند مرحله دیگر طی نمود:
قالب گرفتن از دندان‌ها
به‌احتمال زیاد می‌دانید که برای انجام کامپوزیت دندان باید سطح دندان‌ها تراشیده شوند. بسیاری از افراد گمان می‌کنند که برای انجام کامپوزیت به تراشیدن دندان‌ها نیازی نیست چرا که بر خلاف لمینت‌های سرامیکی، کامپوزیت از رزین ساخته شده و به راحتی فرم دندان را به خود می‌گیرد، اما این صحیح نمی‌باشد.
در صورت نتراشیدن دندان‌ها بعد از کامپوزیت، ظاهر دندان‌ها بسیار عجیب خواهد شد. برای جلوگیری از این حالت، دندانپزشک از دهان شما یک قالب تهیه کرده و برای شما روکش موقت ایجاد می‌کند. برای ایجاد نمونه از دندان‌ها، باید قالب مخصوصی را در دهان گذاشته و گاز بگیرید. به کمک این قالب، روکش موقت دندان‌ها ساخته می‌شود. (این مرحله فقط در روش کامپوزیت غیرمستقیم انجام می‌شود).
تراشیدن دندان‌ها
بعد از ایجاد قالب برای ساخت روکش موقت، دندانپزشک شروع به تراشیدن دندان‌ها می‌کند. این پروسه کاملاً بدون درد است؛ اما اگر باعث نگرانی شما می‌شود، می‌توانید از بی‌حس‌کننده استفاده نمایید.
در طول این مرحله، دندانپزشک یک لایه نازک از دندان را می‌تراشد تا فضای لازم برای کامپوزیت ایجاد شود. درصورتی‌که سطح دندان‌ها تراشیده نشود و کامپوزیت به‌صورت مستقیم بر روی دندان قرار گیرد، دندان‌ها ظاهری غیرطبیعی و بزرگ پیدا خواهند کرد. قبل از ترک مطب، دندانپزشک روکش موقت را بر روی دندان‌ها قرار خواهد داد.
قالب گرفتن مجدد از دندان‌ها
بله این کار دو بار انجام می‌شود؛ اما نه همیشه. این موضوعی است که باید در خاطر داشته باشید چرا که کامپوزیت به دو صورت انجام می‌شود. در این مرحله از دندان‌های شما قالب گرفته می‌شود و دندانپزشک بر اساس آن کامپوزیت را در مطب خود ساخته و یا آن را به آزمایشگاه‌های مخصوص فرستاده تا کامپوزیت در آنجا ساخته شود.
در طول کامپوزیت مستقیم به این مراحل نیازی نیست چرا که دندانپزشک مواد کامپوزیت را به‌صورت مستقیم بر روی دندان قرار می‌دهد.
جایگذاری کامپوزیت‌ها
در روش کامپوزیت غیرمستقیم، دندانپزشک کامپوزیت سخت شده را به‌صورت جدا بر روی هر دندان قرار می‌دهد و برای چسباندن و ثابت‌کردن آنها از یک چسب مخصوص استفاده می‌کند و سپس دندان‌ها را در معرض نور آبی قرار می‌دهد تا ماده چسبنده آن به طور کامل خشک شود. نور آبی، چسب دندان را خشک و ثابت می‌کند. در این مرحله، پروسه کامپوزیت کردن دندان و بازسازی لبخند شما تمام می‌شود.
مراقبت‌های بعد از کامپوزیت کردن دندان
بعد از کامپوزیت کردن دندان‌ها احساس خوبی خواهید داشت و اعتمادبه‌نفس شما بالا می‌رود؛ اما به‌مرورزمان کامپوزیت‌ها به دلیل قرارگرفتن در معرض نوشیدنی‌هایی نظیر چایی؛ قهوه و … تغییر رنگ داده و لک می‌شوند. روش‌هایی مانند جرم‌گیری بر روی کامپوزیت به‌خوبی دندان‌های طبیعی جواب نمی‌دهد.
-
استفاده از مسواک نرم
استفاده روزانه از مسواک زبر می‌تواند به رزین کامپوزیت‌ها آسیب برساند و یا باعث عقب رفتن خط لثه‌ها شود. به همین دلیل توصیه می‌شود از مسواک‌های نرم استفاده کنید تا لایه نازک رزینی کامپوزیت آسیبی نبیند.
-
مسواک‌زدن دندان‌ها بعد از خوردن و نوشیدن غذاهایی که باعث لک‌شدن دندان‌ها می‌شوند.
درصورتی‌که به طور مداوم سیگار می‌کشید یا قهوه مصرف می‌کنید، باید حداقل دو بار در روز مسواک بزنید تا از لکه‌شدن کامپوزیت‌ها جلوگیری کنید. دیگر غذاهای اسیدی و شکری نیز می‌توانند باعث لک‌شدن کامپوزیت‌ها و افزایش بیماری‌های لثه شوند.
-
استفاده‌نکردن از خمیردندان‌های حاوی جوش شیرین
جوش شیرین خاصیت شگفت‌انگیزی در تمیزکردن دندان‌ها دارد، اما می‌تواند باعث آسیب‌دیدن کامپوزیت‌ها و ساییده شدن و تغییر رنگ آنها شود. به‌هیچ‌عنوان از جوش شیرین برای تمیزکردن کامپوزیت‌های خود استفاده نکنید.
-
از خمیردندان مخصوص استفاده کنید.
استفاده از خمیر دندان‌های مخصوص کامپوزیت به رفع و تمیزشدن پلاک‌های جمع شده بر روی دندان‌ها کمک بیشتری می‌کنند. این خمیر دندان‌ها نه‌تنها باعث تمیزشدن دندان‌ها می‌شوند؛ بلکه آنها را پولیش می‌دهند. می‌توانید این خمیر دندان‌ها را به‌صورت آنلاین و یا از داروخانه تهیه نمایید. نکته‌ای که باید در نظر داشته باشید این است که این خمیر دندان‌ها فقط لکه‌های جزئی را از بین می‌برند نه لکه‌های عمیق و بزرگ را.
-
ترک‌کردن سیگار
سیگارکشیدن یکی از اصلی‌ترین دلایل تغییر رنگ دندان‌ها و کامپوزیت‌ها می‌باشد. در صورتی که می‌خواهید کامپوزیت‌های زیبا و دندان‌های سالمی داشته باشید، باید تاحدامکان سیگارکشیدن را ترک نمایید.
عوارض کامپوزیت کردن دندان‌ها
متأسفانه، تمامی دندانپزشکان مهارت کافی برای مراقبت از دندان‌ها و ایجاد کامپوزیت‌های زیبا را ندارند. در برخی موارد، کامپوزیت دندان به دلایلی که در ادامه ذکر شده است باعث ناراحتی بیماران می‌شود:
- مطابقت نداشتن رنگ آنها: ممکن است رنگ کامپوزیت با دندان‌ها مطابقت نداشته باشد.
- عدم تطابق با دندان‌های طبیعی: کامپوزیت‌ها به دلیل تطابق نداشتن با دیگر دندان‌ها به‌شدت مشخص می‌باشند.
- لبه‌های سفت و بزرگ: ناهموار بودن لبه‌های کامپوزیت باعث تجمع پلاک شده و حفظ بهداشت دهان را مشکل می‌سازد.
- روکش‌هایی بسیار ضخیم: آماده‌سازی اشتباه دندان‌ها می‌تواند باعث زشت و ضخیم‌شدن کامپوزیت‌ها شود.
- مشکل در صحبت‌کردن: کامپوزیت‌های بسیار بزرگ یا بلند می‌توانند باعث بروز مشکلات در هنگام صحبت‌کردن شوند.
دیگر عوارض شامل موارد زیر می‌شود:
- کامپوزیت‌ها به‌اندازه لمینت‌های سرامیکی محکم نیستند.
- مانند تاج و لمینت نسبت به لکه‌ها مقاوم نمی‌باشند.
- رزین چسبیده به دندان به‌سادگی می‌شکند.
دوام کامپوزیت‌ها چقدر است؟
کامپوزیت دندان مقرون‌به‌صرفه می‌باشد؛ اما نسبت به دیگر روش‌های دندانی دوام بالایی ندارد. می‌توان گفت کامپوزیت‌های دندان بین 7 تا 10 سال دوام خواهند داشت. البته این بالاترین و بیشترین زمانی است که آنها عمر می‌کنند و برای رسیدن به آن باید به‌خوبی از آنها مراقبت نمود. به‌خاطر داشته باشید اگرچه رزین دچار پوسیدگی نمی‌شود؛ اما دندان طبیعی که در زیر آن قرار گرفته است به احتمال زیاد دچار پوسیدگی می‌شود.
هزینه کامپوزیت کردن دندان چقدر است؟
میزان هزینه‌ها عاملی است که باید حتماً آن را در نظر بگیرید؛ کامپوزیت دندان ارزان نیست. قراردادن کامپوزیت‌ها یک پروسه زمان‌بر است. از سوی دیگر، شما به طور حتم به دنبال مواد باکیفیت بالا و همچنین دندانپزشکی ماهر هستید. به‌هرحال، به‌محض این که دهان خود را باز کنید همه افراد متوجه حالت دندان‌های شما خواهند شد. اگرچه کامپوزیت در مقایسه با لمینت هزینه کمتری دارد؛ اما باز هم گران محسوب می‌شود.
هزینه کامپوزیت دندان بسته به عوامل مختلفی مانند شهری که در آن زندگی می‌کنید، مطب دندانپزشک و تعداد کامپوزیت‌های موردنیاز متفاوت می‌باشد.
سؤالات متداول
آیا انجام کامپوزیت دندان دردناک است؟
انجام کامپوزیت پروسه دردناکی محسوب نمی‌شود؛ اما ممکن است باعث حساسیت در خط لثه‌ها شود. درصورتی‌که در زمان مراجعه به دندانپزشکی دچار استرس می‌شوید دندانپزشک می‌تواند با استفاده از داروهای بی‌حس‌کننده و آرام‌بخش به شما کمک کند.
تفاوت بین لمینت و کامپوزیت چیست؟
لمینت‌ها ورقه‌های نازک سرامیکی هستند که بر روی بیرونی‌ترین لایه دندان قرار می‌گیرند. کامپوزیت‌ها مواد رزینی خمیری شکلی هستند که بر روی لایه بیرونی دندان گذاشته می‌شوند. هر دو این مواد با حالت دندان‌های شما مطابقت داشته و باعث بهبود ظاهر آنها می‌شوند.
آیا می‌توان بعد از کامپوزیت کردن دوباره به حالت طبیعی دندان‌ها بازگشت؟
به یاد داشته باشید که کامپوزیت یک پروسه دائمی است و باعث تغییراتی در سطح دندان‌ها می‌شود (تراشیدن لایه نازکی از دندان). بعد از انجام کامپوزیت دیگر نمی‌توان به حالت طبیعی دندان‌ها بازگشت.
آیا می‌توان کامپوزیت‌ها را از روی دندان برداشت؟
کامپوزیت دندان را می‌توان به‌سادگی از روی دندان برداشت، ترمیم کرد و یا جایگزین نمود.
کامپوزیت‌ها چه تفاوتی با تاج دندان دارند؟
روکش‌های کامپوزیتی تفاوت بسیاری با تاج دندان دارند. به‌صورت کلی، کامپوزیت‌ها فقط قسمت جلویی دندان و قسمتی که در زیبایی تأثیر می‌گذارند را می‌پوشانند و در مقایسه با تاج‌های دندانی به تراشیدن کمتری نیاز دارند. به همین دلیل، تاج دندان به افرادی پیشنهاد می‌شود که دندان‌های آنها بسیار آسیب‌دیده است.
آیا کامپوزیت‌ها به راحتی از روی دندان می‌افتند؟
خیر. کامپوزیت‌ها به‌راحتی نمی‌شکنند. این روکش‌ها بنا‌به‌دلایل مختلفی مانند گازگرفتن و جویدن غذاهای سفت و دندان قروچه ممکن است ترک‌خورده و یا لب پر شوند.
چند بار می‌توان کامپوزیت را تعویض کرد؟
به صورت کلی، کامپوزیت‌ها را باید هر 7 تا 10 سال یک‌بار تعویض نمود. بااین‌حال، کامپوزیت‌های شکسته و بی‌کیفیت را باید زودتر از این زمان تعویض کرد.
