پروتز دندان چیست؟ انواع، کاربردها، مزایا و قیمت

پروتز‌های دندان، دندان‌های مصنوعی هستند که، برای ترمیم دندان‌ها و جایگزینی دندان‌های از دست رفته به کار برده می‌شوند وعملکرد و زیبایی دندان‌ها را بازمی‌گردانند. پروتز‌های دندانی، انواع مختلفی دارند که بنا به نیاز‌های بیمار، مورد استفاده قرار می‌گیرند. استفاده از پروتز‌های دندان، این امکان را فراهم می‌کند که بیمار بتواند غذاها را بهتر بجود و راحت‌تر صحبت کند، همچنین اعتماد به نفس بیمار را بالا برده و موجب ارتقاء سلامتی دهان می‌شود. در این مقاله، انواع مختلف پروتز‌های دندانی مورد بررسی قرار گرفته است.

انواع پروتز دندان

 در کل، دو نوع پروتز دندان وجود دارد که عبارت‌اند از، پروتز متحرک دندان و پروتز ثابت دندان، که انواع و جزئیات آن‌ها، به شرح زیر است:

پروتزهای متحرک دندان

به پروتز‌هایی که بتوان آن‌ها را به آسانی از دهان بیرون آورد و دوباره داخل دهان گذاشت، پروتز متحرک دندان گفته‌ می‌شود. معمولاً، این پروتز‌ها، به جای چند دندان از دست رفته و یا به جای کل دندان‌های فک بالا و یا پایین، جایگزین می‌شوند. مشخصات انواع پروتزهای متحرک دندان، در زیر ذکر شده است:

پروتز‌های کامل دندان

پروتز‌های کامل دندان (دندان مصنوعی کامل)، پروتزهای متحرکی هستند که به جای تمام دندان‌های فک بالا یا فک پایین و یا تمام دندان‌های یک فرد، جایگزین می‌شوند. این پروتز‌ها، برای هر فرد، به صورت سفارشی و متناسب با دهان او ساخته می‌شوند و برای افرادی که تمام دندان‌های طبیعی خود را از دست داده‌اند، یک راه حل کارآمد و زیبا است. پروتزهای کامل دندان، برای بازگردان کاربرد دندان‌ها، در جویدن و حرف زدن و همچنین زیباسازی ظاهر لبخند فرد، ساخته می‌شوند.

اگر فردی تمام دندان‌های خود را در اثر پوسیدگی، بیماری‌های لثه و یا حوادث، از دست داده باشد، پروتز‌ کامل دندان، یک راه حل کاربردی عالی برای جایگزین کردن دندان‌ها و دستیابی به سلامت و زیبایی مجدد دهان است. این پروتز‌ها، درست مانند دندان‌های طبیعی بیمار ساخته می‌شوند، همچنین، عملکردی مانند دندان‌های طبیعی داشته و فرد می‌تواند غذا را به خوبی با آن‌ها بجود، واضح صحبت کند و با اعتماد به نفس لبخند بزند.

پروتزهای کامل، یک پایه از جنس اکریلیک دارند که ظاهری شبیه لثه طبیعی دارد و دندان‌های مصنوعی خیلی محکم، به آن وصل شده‌اند. این پروتزهای کامل، متناسب با خصوصیات دهان بیمار ساخته شده و برای ساخت آن از دهان بیمار قالب تهیه می‌شود. بعد از این مرحله، پروتزها به صورت سفارشی در آزمایشگاه دندانپزشکی، ساخته می‌شوند.

استفاده از پروتزهای کامل، از ساختار صورت حمایت کرده و از تحلیل رفتن استخوان در فک جلوگیری می‌نماید، همچنین، مانع از افتادگی عضلات صورت به علت از دست دادن دندان‌ها شده و به حفظ زیبایی صورت فرد، کمک می‌کند؛ و نه تنها ظاهر صورت بیمار را بهتر می‌کند بلکه باعث ارتقای اعتماد به نفس و کیفیت زندگی فرد نیز می‌گردد.

پروتز‌های تکه‌ای دندان

پروتزهای تکه‌ای دندان، پروتزهایی هستند که به جای یک و یا چند دندان از دست رفته جایگزین می‌شوند. با استفاده از این پروتز‌های متحرک، می‌توان شکاف‌های ایجاد شده در بین دندان‌ها را که در اثر از دست دادن یک یا چند دندان ایجاد شده است، پر کرد و کارآیی و زیبایی دندان‌ها را دوباره به دست آورد.

 پروتزهای تکه‌ای دندان، برای بالا بردن توانایی جویدن، بهتر شدن گفتار و زیباسازی ظاهر لبخند، مورد استفاده قرار می‌گیرند و با پر کردن جای خالی دندان‌های از دست رفته، به فرد کمک می‌کنند که غذاها را بهتر بجود و واضح حرف بزند. همچنین، این پروتز‌ها، از جابجا شدن یا کج شدن دندان‌های طبیعی باقیمانده، به سمت فضاهای خالی، که ممکن است باعث بروز مشکلات جویدن و از دست دادن دندان‌های بیشتر شود، جلوگیری می‌نمایند.

پروتزهای تکه‌ای دندان نیز، به صورت سفارشی و متناسب با نیازهای بیمار ساخته می‌شوند. این پروتز‌ها، یک پایه از جنس آکرلیک، فلز و یا یک ماده انعطاف‌پذیر به رنگ لثه دارند که دندان‌های مصنوعی به آن متصل است. انتخاب جنس پایه، به عواملی مانند زیبایی، دوام و خواسته بیمار بستگی دارد.

این پروتزها، طوری ساخته می‌شوند که به آسانی بتوان آن‌ها را از دهان بیرون‌ آورده و تمیز نمود و امکان تمیز کردن دندان های طبیعی باقی مانده را نیز فراهم می‌کنند. پروتز‌های تکه‌ای دندان، باید در دوره‌های منظم توسط دندانپزشک، بررسی و تنظیم شده و عملکرد صحیح آن‌ها در دهان، ارزیبابی شود.

پروتزهای ثابت دندان

پروتزهای ثابت دندان، دندان‌های مصنوعی هستند که به دندان‌های طبیعی و یا ایمپلنت‌های دندان، وصل می‌شوند. برخلاف پروتزهای متحرک، نمی‌توان پروتز‌های ثابت را به آسانی از دهان بیرون‌ آورد. مشخصات انواع پروتزهای ثابت دندان، در زیر ذکر شده است:

پل‌های دندانی

پل‌های دندان، پروتزهای ثابت دندان هستند که به جای یک و یا چند دندان از دست رفته، جایگزین می‌شوند. از پل‌های دندانی، برای پر کردن شکاف ایجاد شده، در محل دندان‌های از دست رفته استفاده می‌شود، این پل‌ها، عملکرد، زیبایی و هماهنگی دندان‌ها را بازیابی می‌کنند؛ همچنین، توانایی جویدن و صحبت کردن بیمار را نیز بهبود می‌بخشند. پل‌های دندانی، با پر کردن جای خالی دندان‌های از دست رفته، از جابجایی دندان‌های مجاور که ممکن است باعث ایجاد مشکل در جویدن و از دست دادن دندان‌های اطراف بشود، جلوگیری می‌نمایند. به علاوه، پل‌های دندانی، شکل صورت را حفظ کرده و از فرورفتگی صورت در اثر افتادن دندان‌ها جلوگیری می‌کند.

پل‌های دندان، دندان‌‌های مصنوعی به نام پونتیک هستند که از موادی مانند چینی، سرامیک و یا ترکیبی از فلز و چینی ساخته می‌شوند. پونتیک‌ها، برای هر بیمار، به صورت سفارشی ساخته می‌شوند و با اندازه، شکل و رنگ دندان‌های طبیعی فرد مطابقت داشته و بسیار طبیعی به نظر می‌رسند.

برای این‌که پل‌های دندانی در جای خود ثابت بمانند، باید بوسیله دندان‌های طبیعی مجاور و یا ایمپلنت‌ دندان، حمایت شوند. دندانپزشک، بخشی از مینای دندان‌های مجاور را برمی‌دارد تا با نصب روکش‌های دندان، لنگر پل دندان را در جای خود محکم نگه دارد؛ یعنی روی دندان‌های مجاور، روکش چسبانده می‌شوند و پل را در جای خود ثابت می‌کنند.

به دلیل این‌که پل‌های دندانی ثابت و دائمی‌هستند، مزایای زیادی برای بیمار دارند. این پل‌ها، امکان جویدن کامل غذا را فراهم کرده و حرف زدن را بهبود می‌بخشند؛ همچنین از نظر زیبایی و بالا بردن اعتماد به نفس بیمار نیز کارآمد هستند. به علاوه، پل‌های دندانی، فشارهای وارد شده در حین گاز گرفتن و جویدن را تقسیم می‌کنند و از فشار بیش از حد بر روی دندان‌های طبیعی موجود، جلوگیری می‌نماید.

ایمپلنت دندان

ایمپلنت‌های دندان، پروتزهای ثابت دندان هستند که بسیار پیشرفته و بادوام می‌باشند و برای جایگزین کردن دندان‌های از دست رفته به کار برده می‌شوند. ایمپلنت‌های دندان، یک پایه محکم برای نصب دندان‌های مصنوعی هستند و عملکرد و زیبایی مانند دندان‌های طبیعی دارند.

 ایمپلنت‌های دندان، یک جایگزین دائمی و محکم برای دندان‌های از دست رفته هستند. ایمپلنت از سه قسمت تشکیل شده است که عبارتند از: ایمپلنت، اباتمنت و تاج دندان. ایمپلنت، پایه‌ای از جنس تیتانیوم است که با جراحی در استخوان فک قرار داده می‌شود و نقش ریشه دندان مصنوعی را ایفا می‌کند. این کار باعث می‌شود که ایمپلنت، از طریق فرآیندی به نام اوسئواینتگریشن، با استخوان اطراف خود یکپارچه شود و موجب ثبات و پشتیبانی گردد.

بعد از این که ایمپلنت، کاملا با استخوان فک یکپارچه شد، اباتمنت را به آن متصل می‌کنند. اباتمنت، یک قطعه اتصال دهنده، بین ایمپلنت و تاج دندان است، که تا بالای خط لثه، بالا می‌آید و مانند پایه‌ای، برای قرار دادن تاج دندان عمل می‌کند.

 قسمت قابل مشاهده، در روش ترمیمی ایمپلنت دندان، تاج دندان نام دارد. این تاج‌های دندان، به صورت سفارشی برای هر بیمار ساخته می‌شوند و با اندازه، شکل و رنگ دندان‌های طبیعی فرد مطابقت داشته و بسیار طبیعی به نظر می‌رسند. بعد از نصب ایمپلنت و اباتمنت، تاج، محکم به اباتمنت متصل می‌شود و پروتز ثابت ایمپلنت دندان را تکمیل می‌کند.

ایمپلنت‌های دندان، مزایای زیادی نسبت به روش‌های دیگر جایگزینی دندان دارند. آن‌ها ثبات و عملکرد عالی دارند و باعث می‌شوند که بیمار بتواند با اطمینان غذاها را بجوند و با اعتماد به نفس صحبت کنند و لبخند بزنند. همچنین، ایمپلنت‌های دندان، با تحریک رشد استخوان فک، زیبایی صورت را حفظ کرده، از سلامت دهان حمایت کرده و از تحلیل رفتن استخوان جلوگیری می‌نمایند.

ونیر دندان

ونیرهای دندان، ورقه‌های نازک از جنس چینی و یا رزین کامپوزیت هستند که به صورت سفارشی ساخته می‌شوند و دندانپزشک، آن‌ها را به سطح جلویی دندان‌ها می‌چسباند. ونیرهای دندان، از انواع پروتز‌های ثابت دندان هستند که برای اصلاح ظاهر و عملکرد دندان‌ها به کار برده می‌شود.

با نصب ونیرهای دندان، می‌توان عیوب جزئی دندان مانند تغییر رنگ، لب پر شدن، ترک، ناهماهنگی یا فاصله بین دندان‌ها را رفع کرد و زیبایی دندان‌ها را افزایش داد، و لبخندی طبیعی و جذاب را ایجاد کرد.

ونیرهای دندان، یک راه حل محتاطانه و موثر برای زیباسازی ظاهر دندان‌ها است، علاوه بر این که، به آماده‌سازی کمی برای نصب نیاز دارند. ونیرهایی که از جنس چینی هستند، به دندان طبیعی، شباهت زیادی دارند؛ در نتیجه باعث ایجاد لبخندی بدون نقص و ظاهری طبیعی می‌شوند. این ونیرها، در برابر لکه شدن، بسیار مقاوم هستند و لبخندی درخشان و جذاب را حتی در صورت قرار گرفتن در معرض مواد لکه کننده، تضمین می‌کنند. اگر از این ونیرها، با دقت مراقبت شود، آن‌ها می‌توانند سال‌ها دوام بیاورند و نتایج خود را در دراز مدت ارائه دهند.

روکش (بر پایه دندان)

روکش دندان، یا تاج دندان، یک پروتز ثابت دندان است که برای محافظت و ترمیم دندان طبیعی آسیب دیده، پوسیده یا ضعیف شده به کار برده می‌شود. روکش دندان، تمام قسمت قابل مشاهده دندان را که بالای خط لثه قرار دارد را می‌پوشاند و شکل، اندازه و رنگ مشابه دندان طبیعی دارد.

هدف از نصب روکش دندان، ایجاد استحکام، ثبات و کارآیی، برای دندان آسیب دیده است. روکش دندان، مانند یک پوسته محافظ، روی دندان طبیعی را می‌پوشاند و از آسیب و پوسیدگی بیشتر آن جلوگیری می‌نماید. همچنین، با برگرداندن یکپارچگی ساختاری دندان، به بیمار کمک می‌نماید تا بدون ناراحتی یا محدودیت، غذاها را بجود، گاز بزند و صحبت کند.

روکش دندان، در موقعیت‌های مختلفی به کار برده می‌شود، مانند: پوشاندن حفره‌های بزرگی که با روش‌های پر کردن همرنگ، قابل درمان نباشد، شکستگی و یا ترک خوردگی دندان‌ها، دندان‌هایی که بعد از عصب کشی ضعیف شده‌اند، ساییدگی زیاد دندان، و مشکلات زیبایی دندان، مانند تغییر رنگ شدید یا شکل نامنظم.

برای نصب روکش‌های دندان، لازم است که دو جلسه به دندانپزشک مراجعه نمایید. در جلسه اول، دندانپزشک، با برداشتن قسمت‌های پوسیده یا آسیب دیده دندان و تغییر شکل آن، فضایی را برای نصب روکش آماده می‌کند. هنگامی‌که دندان برای نصب روکش آماده شد، تصویری از دندان، برای راهنمایی آزمایشگاه دندانپزشکی در جهت ساخت روکش، تهیه می‌شود. تا زمانی که روکش‌دائمی آماده شود، برای محافظت، یک روکش موقتی بر روی دندان نصب می‌گردد. در جلسه دوم، دندانپزشک، روکش موقتی را برمی‌دارد و روکش دائمی را بر روی دندان می‌چسباند و از تناسب و طبیعی بودن آن اطمینان حاصل می‌‌کند.

ایجاد استحکام، کارآیی و زیبایی دندان آسیب دیده، هدف اصلی نصب روکش دندان است. همچنین از آسیب بیشتر جلوگیری کرده، به جویدن و گاز گرفتن طبیعی کمک کرده و ظاهر لبخند را زیبا می‌کند. البته، بعد از نصب روکش و یا تاج دندان، باید اصول بهداشت دهان و دندان را کاملا رعایت نموده و به طور منظم، برای اطمینان از سلامت دندان زیر روکش، و دوام روکش، به دندانپزشک مراجعه کنید.

انتخاب پروتز دندان

برای انتخاب نوع پروتز دندان، باید درباره نیاز‌ها و خواسته‌های خود با دندانپزشک، مشورت نمایید و بر اساس تفاوت‌های فردی خود، پروتز مناسب را انتخاب کنید. در زیر، انواع مختلف پروتز دندان را با هم مقایسه کرده‌ایم تا درک بهتری از آن‌ها داشته باشید:

هزینه پروتز دندان چقدر است؟

میزان هزینه پروتز دندان، به عوامل مختلفی مانند: نوع پروتز، مواد مورد استفاده، پیچیدگی درمان و موقعیت جغرافیایی مطب بستگی دارد. اما در کل می‌توان گفت که، پروتز‌های ثابت دندان (پل‌های دندان،روکش، ونیر و ایمپلنت دندان) نسبت به پروتز‌های متحرک دندان (پروتز‌های کامل و پروتز‌های تکه‌ای) پرهزینه‌تر هستند. لازم است که با یک متخصص دندانپزشکی، درباره نیازهای خاص و شرایط فردی خود مشورت نمایید تا بتوانید برآورد دقیقی از هزینه‌ها را به دست آورید.

سؤالات متداول

آیا می‌توان با پروتز دندان غذا خورد؟

بنا بر نوع پروتز دندانی که استفاده کرده‌اید، ممکن است در روزهای اول استفاده، کمی در جویدن مشکل داشته باشید، اما بعد از گذشت چند روز، می‌توانید همه چیز بخورید؛ البته بهتر است که غذاهای خیلی سفت را نجوید.

آیا پروتزهای دندان برای افرادی که سابقه پوسیدگی دندان دارند مناسب است؟

اگر دندان‌های پوسیده، به خوبی پر شده و یا کشیده شده باشند، استفاده از پروتزهای دندان، برای افرادی که سابقه پوسیدگی دندان دارند یک گزینه مناسب است. با این وجود، لازم است که قبل از استفاده از پروتزهای دندان، به رفع مشکلات اساسی دندان، مانند بیماری لثه یا پوسیدگی فعال دندان رسیدگی کنید.

آیا روش نصب پروتز دندان دردناک است؟

معمولاً نصب پروتز دندان، دردناک نیست زیرا در هنگام آماده سازی دندان برای پروتز و یا کاشت ایمپلنت، ناحیه را با دارو، بی حس می‌کنند.

آیا پروتزهای دندان، در نحوه غذا خوردن و صحبت کردن من تأثیر می‌گذارد؟

با این‌که، در طول دوران عادت کردن به این پروتز‌ها، ممکن است در غذا خوردن و صحبت کردن کمی احساس متفاوت بودن داشته و به تمرین نیاز داشته باشید، اما بیشتر افراد خیلی زود به این پروتز‌ها عادت کرده و خود را تطبیق می‌دهند و عملکرد طبیعی خواهند داشت.

میانگین دوران نقاهت بعد از نصب پروتز دندان چقدر است؟

مدت زمان دوران نقاهت، بعد از نصب پروتز دندان، به نوع پروتز و روند بهبودی فرد بستگی دارد. اما در کل، ممکن است از چند روز تا چند هفته طول بکشد تا به پروتز جدید خود عادت کنید و تورم و ناراحتی‌های اولیه آن، کاهش یابد.

آیا پروتزهای دندانی می‌توانند تراز فک من را اصلاح کنند؟

پروتزهای دندانی به طور کلی، برای جایگزینی دندان‌های از دست رفته و بازیابی عملکرد دهان، مورد استفاده قرار می‌گیرند؛ اما با این که آن‌ها به طور مستقیم، به تراز کردن فک، کمک نمی‌کنند، می‌توانند باعث ثبات و حمایت از دندان‌های باقی‌مانده شده و در دراز مدت، تأثیر مثبتی بر تراز کلی فک بگذارند.

آیا پروتزهای دندان، از بیشتر شدن مشکلات سلامت دهان و دندان جلوگیری می‌کند؟

پروتز‌های دندان، با جایگزین کردن دندان‌های از دست رفته و حمایت از دندان‌های باقی مانده، از بروز مشکلات بیشتر در سلامت دهان و دندان‌ها جلوگیری می‌نماید.

آیا برای نصب پروتز‌های دندان، محدودیت سنی وجود دارد؟

خیر، هیچ محدودیت سنی، برای نصب پروتز‌های دندان وجود ندارد. این پروتزهای دندانی را می‌توان برای افراد در گروه‌های سنی مختلف، از جوانان گرفته تا افراد مسن، مورد استفاده قرار داد.