فلوراید تراپی چیست؟ چه مزایا و عوارضی دارد؟

فلوراید به ماده معدنی گفته می‌شود که باکتری تولید کننده اسید و پلاک را از بین برده و از پوسیدگی دندان جلوگیری می‌کند. این ماده همچنین موجب تقویت و محافظت مینای دندان شده و به حفظ استحکام دندان‌ها کمک می‌کند.

فلوراید از دو طریق جذب بدن می‌شود، به صورت سیستمیک و موضعی. فلورایدهای سیستمیک معمولاً از طریق آب لوله کشی و مکمل فلوراید بلعیده و وارد بدن می‌شوند. فلوراید موضعی نیز از طریق خمیر دندان، دهانشویه و درمان توسط دندانپزشک بر روی دندان‌ها قرار می‌گیرد.

در این مقاله قصد داریم که به بررسی روش‌های درمانی فلوراید، فواید و عوارض جانبی آن‌ها بپردازیم.

فلوراید تراپی چیست؟

فلوراید تراپی روشی حرفه‌ای است که در آن از غلظت بالای فلوراید استفاده می‌شود. این روش توسط دندانپزشک به منظور بهبود سلامت و کاهش خطر پوسیدگی استفاده می‌شود. فلوراید ممکن است به شکل محلول، ژل، فوم یا لاک دندان مورد استفاده قرار گیرد.

علاوه بر آن برخی از روش‌های درمانی فلوراید با غلظت بالا می‌توانند در خانه نیز انجام گیرند، البته باید زیر نظر دندانپزشک انجام شود.

ماده مورد استفاده توسط دندانپزشکان مشابه فلوراید موجود در خمیر دندان است. با این وجود، این روش حاوی دوزهای بسیار بالاتر فلوراید است و درمان را سریع‌تر پیش خواهد برد.

فواید فلوراید تراپی

فلوراید دارای فواید مختلفی برای دندان است:

1. به بدن کمک می‌کند تا مواد معدنی نظیر کلسیم و فسفات بهتر جذب شوند. دندان می‌تواند این مواد معدنی را جذب کند تا مینای ضعیف دندان بهبود یابد.
2. زمانی که دندان در حال رشد است، این ماده می‌تواند به ساختار دندان بپیوندد و مینای دندان را تقویت کند. این ماده می‌تواند اثر باکتری‌ها را کمتر کرده و از ایجاد حفره‌ دندان‌ جلوگیری کند.
3. با از بین بردن باکتری‌های مضر، از ایجاد حفره جلوگیری کرده و یا ایجاد آن را کند می‌کند.

دیگر فواید فلوراید تراپی:

• خطر ایجاد حفره را کم کرده و رشد حفره را کاهش می‌دهد.
• نیاز به درمان‌های گران قیمت را کاهش می‌دهد.
• عمر دندان شیری را افزایش می‌دهد.
• زمان گذراندن برای درمان دندان و هزینه مطب‌ دندانپزشکی را کاهش می‌دهد.

با توجه به فواید ذکر شده روش فلوراید درمانی ممکن است:

• از بیماری لثه جلوگیری کند.
• درد دندان را کاهش دهد.
• مانع از بین رفتن زودرس دندان شود.

درمان‌ فلوراید موجب سلامت دهان و دندان می‌شود. طبق گفته سازمان بهداشت جهانی (WHO)، فلوراید موجب سلامت دندان و دهان می‌شود. به طور کلی بیماری‌های دهان و دندان موجب ایجاد طیف وسیعی از بیماری‌های دیگر نظیر بیماری قلبی و عروقی می‌شود.

فلوراید درمانی برای چه کاری انجام می‌شود؟

به طور کلی روش درمانی فلوراید برای جلوگیری از خطر پوسیدگی بزرگسالان و کودکان بسیار کمک کننده است. همچنین به منظور جلوگیری از درد، پوسیدگی و عفونت دندانی دندانپزشکان روش درمانی فلوراید را برای همه کودکان توصیه می‌کنند.

دندانپزشک اطفال با توجه به احتمال خطر ابتلای کودک به ایجاد حفره و پوسیدگی دندان باید فلوراید درمانی را هر ۳ تا ۶ ماه یکبار انجام دهند.

در صورتی که در معرض پوسیدگی دندان هستید، حتما این روش درمانی را انجام دهید.

به طور کلی افرادی که مشکلات زیر را دارند بهتر است فلوراید تراپی را انجام دهند:

• دهان خشک: در صورتی که خشکی دهان در اثر بیماری‌ نظیر سندروم شوگرن، برخی داروها نظیر داروی آلرژی، آنتی هیستامین‌، داروهای ضد اضطراب، داروهای فشار خون و رادیوتراپی سر و گردن ایجاد شده باشد، موجب می‌شود فرد بیشتر مستعد پوسیدگی دندان شود. پوسیدگی در اثر کمبود بزاق موجب می‌شود ذرات غذا و اسیدها بر روی دندان باقی بمانند.
• بیماری لثه: بیماری لثه که پریودنتیت نیز نامیده می‌شود، می‌تواند دندان و ریشه دندان شما را بیشتر در معرض باکتری قرار داده و احتمال پوسیدگی دندان را افزایش دهند. عارضه ژنژیویت به مرحله اول پریودنتیت گفته می‌شود.
• سابقه پوسیدگی مکرر: در صورتی که هر سال یکبار دچار پوسیدگی می‌شوید، ممکن است نیازمند درمان فلوراید اضافی باشید.
• وجود تاج، بریج یا بریس دندان: موارد ذکر شده می‌تواند دندان‌ را در معرض خطر پوسیدگی به خصوص در منطقه‌ای که دندان دارای روکش یا براکت‌ ارتودنسی است، قرار دهد.

دندانپزشکان معمولاً توصیه می‌کنند که افراد در معرض خطر بهتر است که دو بار در سال فلوراید درمانی را انجام دهند.

فلوراید تراپی برای کودکان

پوسیدگی و ایجاد حفره دندان یکی از شایع ترین بیماری مزمن در کودکان است و پنج برابر بیشتر از عارضه آسم شایع است.

آکادمی اطفال آمریکا روش درمانی فلوراید را برای همه کودکان توصیه می‌کند تا از ایجاد پوسیدگی، درد و عفونت‌های دندانی جلوگیری کند. دندانپزشکان برای جلوگیری از ایجاد خطر پوسیدگی در کودک، هر ۳ تا ۶ ماه یکبار فلوراید تراپی را توصیه می‌کنند.

به منظور جلوگیری از خطر در معرض قرار گرفتن بیش از حد فلوراید، دندانپزشکان موارد زیر را توصیه می‌کنند:

• والدین باید دندان کودک را با کمی خمیر دندان حاوی فلوراید مسواک بزنند تا میزان پوسیدگی کاهش یابد و خطر فلوئوروزیس به کمترین میزان برسد. برای کودکان زیر ۳ سال، فقط به اندازه دانه برنج خمیر دندان حاوی فلوراید استفاده کنید. برای کودکان ۳ تا ۶ ساله، به اندازه نخود از خمیر دندان حاوی فلوراید استفاده کنید.
• همیشه مراقب مسواک زدن کودک باشید تا اطمینان یابید که مقدار مناسبی از خمیر دندان استفاده می‌شود و همچنین پس از شستشوی دندان خمیر دندان را از دهان بیرون بریزند.
• کودکان زیر ۶ سال نباید از دهانشویه حاوی فلوراید در منزل استفاده کنند، زیرا ممکن است مقدار زیادی فلوراید را ببلعند.

روش های انجام فلورایدتراپی

دندانپزشکان توصیه می‌کنند که استفاده هر روزه از مقادیر کم فلوراید، بهترین راه برای کاهش خطر پوسیدگی دندان برای همه سنین است.

به عبارت دیگر نوشیدن آب لوله کشی با سطوح مطلوب فلوراید و مسواک زدن دندان دو بار در روز با خمیر دندان حاوی فلوراید بسیار برای سلامت دهان مناسب است. کودکان و بزرگسالانی که بیشتر در معرض خطر پوسیدگی دندان هستند می‌توانند از فلوراید تراپی استفاده کنند.

نحوه انجام فلوراید تراپی در کلینیک دندانپزشکی

درمان فلوراید به صورت حرفه‌ای تنها چند دقیقه طول می‌کشد و معمولاً به شکل ژل، فوم یا لاک دندان است. می‌توان آن را با یک قلم کوچک بر روی دندان کشید و یا آن را در قالب مخصوص دندان قرار داد و برای چند دقیقه در دهان گذاشت.

در طی فلوراید درمانی، دندانپزشک ابتلا سطح دندان‌های شما را تمیز می‌کند سپس ماده‌ی حاوی فلوراید را روی دندان‌های شما اعمال می‌کند.

پس از انجام درمان، به مدت ۳۰ دقیقه نباید چیزی بخورید و بیاشامید تا دندان شما بتواند فلوراید را جذب کرده و از پوسیدگی میکروسکوپی دندان جلوگیری کند.

با توجه به وضعیت سلامت دهان و دندان، دندانپزشک احتمالاً هر ۶ تا ۱۲ ماه یکبار فلوراید درمانی را توصیه می‌کند. در صورتی که در معرض پوسیدگی دندان هستید، دندانپزشک ممکن است روش‌های درمانی دیگری نظیر دهانشویه ضد باکتریایی و ژل‌ حاوی فلوراید را توصیه کند.

از دندانپزشک خود در خصوص فواید فلوراید تراپی بپرسید و رسیدگی روزانه بهداشت دندان را از یاد نبرید. روش‌های ذکر شده راه بسیار خوبی به منظور حفظ لبخند قوی و سالم هستند.

فلوراید تراپی در خانه

استفاده از فلوراید به صورت خانگی، روشی عالی برای تکمیل فلوراید تراپی سالانه است که به صورت حرفه‌ای در دندانپزشکی استفاده می‌شود. دندانپزشکان با توجه به سن، عادات فردی و احتمال پوسیدگی دندان، دندانپزشکان روش‌های درمانی مختلفی را به افراد توصیه می‌کنند.

• درمان با فلوراید بدون نسخه: دو بار در روز از خمیر دندان حاوی فلوراید به منظور تمیز کردن دندان‌ استفاده شود. این کار موجب تقویت و محافظت دندان در برابر پوسیدگی می‌شود. در نتیجه شما می‌توانید از دهانشویه فلوراید همراه با مسواک و نخ دندان استفاده کنید.
• درمان با فلوراید تجویزی: درمان فلوراید بدون نسخه دارای ۰.۰۵٪ تا ۰.۱۲٪ فلوراید سدیم است. بیمارانی که در معرض خطر بالای پوسیدگی دندان هستند باید از محصولات دارای غلظت بالای فلوراید استفاده کنند.

استفاده از فلوراید قوی همراه با حفظ روال منظم بهداشت دهان و دندان بهترین روش برای سلامت دندان محسوب می‌شود. فلوراید تراپی در کلینیک دندانپزشکی حاوی غلظت بالاتری از فلوراید نسبت به درمان‌های بدون نسخه و خمیردندان هستند. آن‌ها هرگز نباید بدون نظارت دندانپزشک استفاده شوند.

مراقبت پس از فلوراید درمانی

پس از فلوراید‌تراپی حرفه‌ای دندانپزشکی، متخصصین می‌توانند دستورالعمل‌هایی را در مورد نحوه مراقبت به شما بدهند. ممکن است از شما بخواهند تا ۳۰ دقیقه پس از درمان، از خوردن یا نوشیدن بپرهیزید تا فلوراید به طور کامل جذب شود.

ممکن است که ابتدا دندان شما حس چسبندگی داشته باشد و یا تغییر رنگ را پس از مصرف فلوراید ببینید، که پس از یک روز یا بیشتر ناپدید می‌شود. همچنین امکان دارد که به شما دستور داده شود تا از مصرف غذا، نوشیدنی گرم و محصولات حاوی الکل خودداری کنید. علاوه بر آن شما باید از خوردن غذای چسبناک و سفت در بقیه روز بپرهیزید. معمولاً به شما اطلاع داده می‌شود که حداقل ۴ تا ۶ ساعت بعد از درمان از مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن بپرهیزید تا دندان‌هایتان فلوراید را جذب کنند.

فلوراید مورد نیاز برای داشتن دندان‌ سالم

به منظور داشتن دندان سالم، بهتر است که دو بار در روز از خمیر دندان حاوی فلوراید استفاده کنید. اغلب خمیر دندان‌ها حاوی فلوراید در محدوده ۱۰۰۰ تا ۱۵۰۰ پی‌پی‌ام است.

والدینی که کودکان کمتر از ۲ سال دارند بهتر است که پیش از شروع خمیر دندان حاوی فلوراید با پزشک، متخصص اطفال و دندانپزشک مشورت کنند. در هر صورت وقتی که کودک صاحب اولین دندان خود می‌شود، دندانپزشکان معمولاً پیشنهاد می‌کنند که دو بار در روز از خمیر دندان حاوی فلوراید استفاده شود.

شما باید برای کودکان ۳ تا ۶ ساله به اندازه یک نخود از خمیر دندان حاوی فلوراید استفاده کنید. علاوه بر آن باید از غلظت‌ پایین‌تر فلوراید (۵۰۰ پی‌پی‌ام) برای کودکان کمتر از ۲ سال استفاده شود. در صورتی که به فلوراید اضافی نیاز دارید از دندانپزشک بپرسید.

عوارض فلوراید تراپی

همچون داروهای دیگر، فلوراید بیش از حد نیز می‌تواند دارای عوارض منفی باشد. با مصرف بیش از حد آن و دوز بسیار بالا، احتمال مسمومیت با فلوراید وجود دارد. قرار گرفتن در معرض فلوراید بیش از حد ممکن است رشد استخوان و دندان‌ها را در کودکان دچار مشکل کند. به همین خاطر بسیاری از خمیردندان‌های کودکان حاوی فلوراید نیستند.

فلوراید بیش از حد می‌‌تواند موجب مشکلات زیر شود:

• لکه سفید روی دندان افراد بالغ
• ایجاد لکه و سوراخ شدن دندان
• مشکلات مربوط به هموستاز استخوان
• استخوان بسیار متراکم که قوی نیستند.

مسمومیت حاد، نظیر مصرف بیش از حد قرص مکمل فلوراید، می‌تواند باعث مشکلات زیر شود:

• حالت تهوع
• اسهال
• خستگی
• تعرق مفرط

حتی ممکن است منجر به مرگ شود. مکمل فلوراید را همیشه دور از دسترس اطفال قرار دهید.

هزینه فلوراید تراپی

نحوه انجام و مواد مورد استفاده در فلوراید تراپی معمولاً در هر کلینیک متفاوت است، با این وجود فلوراید تراپی یکی از ارزان‌ترین روش‌های درمانی محسوب می‌شود و در کلینیک دندانپزشکی انجام می‌گیرد. هزینه این روش درمانی کاملاً به وضعیت دندان‌ و همچنین تعداد جلسات مورد نیاز وابسته است. به منظور اطلاع یافتن از مقدار دقیق آن می‌توانید با کلینیک تماس بگیرید.

سوالات متداول

نتیجه فلوراید تراپی چقدر طول می‌کشد؟

مدت زمان انجام فلوراید بستگی به نوع درمان دارد. به عنوان مثال، شستشوی دهان با فلوراید، نیاز به استفاده روزانه یا هفتگی دارد. در حالی که درمان وارنیش فلوراید، تنها دو بار در سال انجام می‌گیرد.

چه زمانی می توانم بعد از فلوراید تراپی دندان‌هایم را مسواک بزنم؟

بستگی به نوع درمان شما توسط فلوراید دارد. مثلا اگر از فلوراید برای شستشو استفاده می‌کنید، می‌توانید طبق برنامه‌ریزی این شستشو را هر چند وقت یکبار انجام دهید. همچنین اگر صبح دندان خود را با فلوراید می‌شویید، می‌توانید شب از مسواک استفاده کنید. اما اگر درمان وارنیش فلوراید را انجام داده باشید، ممکن است دندانپزشک به شما دستور دهد تا چندین ساعت اصلاً از مسواک استفاده نکنید.

آیا می‌توانم بعد از فلوراید تراپی غذا بخورم؟

بعد از فلوراید تراپی، ۳۰ دقیقه از خوردن یا نوشیدن بپرهیزد. البته وارنیش فلوراید پس از چند ساعت به دندان می‌چسبد و نیازی به دوره انتظار ندارد. می‌توانید بلافاصله پس از مصرف بخورید و بیاشامید. در صورتی که از وارنیش فلوراید استفاده کرده‌اید، تا زمان خواب از مسواک زدن بپرهیزید.

آیا فلورایدتراپی می‌تواند از پوسیدگی و حفره کوچک جلوگیری کنید؟

زمانی که دمینرالیزاسیون (علت اصلی پوسیدگی دندان) سریع‌تر از رمینرالیزاسیون (فرایندی که جلوی پوسیدگی را می‌گیرد) اتفاق می‌افتد، حفره دندانی ایجاد می‌شود. مراحل اولیه ایجاد حفره، ضایعه اولیه نامیده می‌شود. حفره اولیه را می‌توان از طریق فلوراید‌ تراپی و رعایت بهداشت دهان و دندان درمان کرد.

آیا فلوراید تراپی ضرر دارد؟

فلوراید تراپی یکی از ساده‌ترین روش‌های درمانی است که در مطب دندانپزشکی انجام می‌شود و روش درمانی مضری نیست. وارنیش فلوراید با براشی کوچک بر روی دندان قرار می‌گیرد. برخی اوقات می‌توان سینی مخصوص دندان پر از ژل یا فوم فلوراید را به مدت ۱ تا ۲ دقیقه روی دندان قرار دهید.