لثه‌ها بافت‌های نرمی هستند که دندان‌ها را نگه می‌دارند و از آن‌ها محافظت می‌کنند. درد لثه معمولاً نشانه تحریک شدن لثه، عفونت یا آسیب رسیدن به دندان یا لثه می‌باشد. درد لثه ممکن است موقتی باشد، اما گاهی اوقات برای جلوگیری از بروز عوارض دیگر به درمان نیاز دارد. در این مقاله به بررسی علت‌های احتمالی درد لثه، روش‌های درمان خانگی، روش‌های پیشگیری از درد لثه و زمان مراجعه به دندانپزشک، می‌پردازیم.
علائم همراه با درد لثه
بسته به علت ایجاد درد، ممکن است درد لثه با عوارض دیگری نیز همراه باشد. این عوارض عبارتند از:
- زخم شدن لثه
- تورم لثه‌ها
- قرمز شدن لثه‌ها
- خونریزی لثه
- بوی بد دهان
- جدا شدن لثه‌ها از دندان‌ها
- لق شدن دندان‌ها
- حساسیت دندانی
علت درد لثه چیست؟
علل درد لثه عبارتند از:
بیماری لثه
این بیماری که به ژنژیویت نام دارد، در صورت تجمع باکتری‌ها در زیر لثه ایجاد شده و منجر به التهاب و خونریزی لثه می‌شود. این عارضه در صورت درمان نشدن به پریودنتیت تبدیل شده و باعث لق شدن دندان‌ها می‌شود. افراد سیگاری بیشتر از سایر افراد، در معرض ابتلا به بیماری‌های لثه قرار دارند.
تحریک لثه
درد لثه می‌تواند به علت تحریک لثه‌ها در حین مسواک زدن، نخ دندان کشیدن یا انجام درمان‌های دندانپزشکی ایجاد شود و می‌تواند باعث درد و التهاب لثه‌ها گردد. بعضی از این درمان‌ها عبارتند از:
- بریس‌ها: تورم و التهاب لثه‌ها بعد از نصب بریس‌های دندانی یا بعد از سفت کردن سیم‌های بریس، امری طبیعی است. فشاری که براکت‌های فلزی به ویژه در حین غذا خوردن به دندان‌ها و لثه‌ها وارد می‌کنند، لثه‌ها را تحریک کرده و باعث ایجاد درد و التهاب می‌شود. علاوه بر این با وجود بریس‌ها، تمیز کردن دندان‌ها سخت‌تر می‌شود و فرد به دلیل باقی ماندن باکتری‌ها در بین دندان‌ها بیشتر در معرض ابتلا به بیماری‌های لثه قرار می‌گیرد.
- پروتزهای نامناسب: احساس درد تا چند روز بعد از استفاده از دندان مصنوعی طبیعی است. اما اگر درد طولانی مدت باشد، نشان می‌دهد که دندان مصنوعی یا پروتز دندانی، متناسب با لثه شما ساخته نشده است. اگر درد لثه ادامه پیدا کند، ممکن است نیاز باشد که دندان‌های مصنوعی خود را عوض کنید.
تغییرات هورمونی
هورمون‌ها در زمان‌های مختلفی، بر روی لثه‌ها تاثیر می‌گذارند. در دوران بلوغ، خونرسانی به لثه‌ها افزایش می‌یابد و ممکن است فرد حساسیت درد یا تورم خفیفی را در لثه‌های خود احساس کند.
درد لثه‌ها در دوران قاعدگی هم طبیعی است. در دوران بارداری افزایش سطح هورمون‌ها باعث تغییراتی در لثه‌ها می‌شود. در زمان یائسگی، سطح هورمون‌ها مجدداً دچار تغییر شده و در نتیجه‌ی این تغییرات ممکن است لثه‌ها دچار خونریزی، درد، سوزش و تغییر رنگ شوند.
داروها
بعضی از داروها باعث بزرگ شدن لثه‌ها می‌شوند، در نتیجه پلاک‌های بیشتری در سطح دندان‌ها تشکیل شده و باعث درد و خونریزی لثه‌ها می‌شوند. داروهایی که باعث بزرگ شدن لثه و بروز بیماری‌های لثه می‌شوند؛ عبارتند از:
- داروهای ضد تشنج: دیلانتین (فنی توئین)
- سرکوب کننده‌های سیستم ایمنی: سیکلوسپورین، پروگراف (تاکرولیموس)
- مسدود کننده‌های کانال کلسیم: که برای فشار خون بالا و بیماری‌های قلبی عروقی، از جمله پروکاردیا XL (نیفدیپین)، کاردیزم (دیلتیازم)، ورلان (وراپامیل)، نورواسک (آملودیپین) استفاده می‌شوند.
- داروهای ضد بارداری خوراکی
- داروهای ضد افسردگی: افکسور XR (ونلافاکسین)، پروزاک (فلوکستین)
علل عفونی
درد لثه ممکن است به دلیل عفونت ایجاد شده باشد.
- عفونت دندان: تجمع پلاک روی دندان‌ها، باعث فرسایش سطح دندان و عفونت دندان می‌شود. پلاک‌ها می‌توانند به لثه‌ها نیز نفوذ کنند و منجر به عفونت لثه، عفونت استخوان فک یا سایر بافت‌های اطراف شوند.
- حفره‌های دندان: این حفره‌ها در اثر عفونت‌های باکتریایی در روی دندان ایجاد می‌شوند. باکتری‌ها با تولید اسید‌هایی باعث تجزیه شدن دندان می‌شوند.
- عفونت‌های بافت نرم: ممکن است بافت نرم زیر زبان یا سقف دهان دچار عفونت شود و درد آن به لثه یا دندان‌ها سرایت کند. این نوع عفونت گاهی اوقات باعث ایجاد تورم و بسته شدن کانال‌های بین دهان و بینی می‌شود، در این صورت فرد دچار مشکلاتی در هنگام تنفس می‌شود و ممکن است به درمان پزشکی فوری نیاز داشته باشد.
- استوماتیت هرپسی: نوعی عفونت ویروسی دهان است که باعث تب و قرمزی و التهاب لثه می‌شود؛ این عارضه نوعی تاول تبخالی است که در اثر ویروس هرپس سیمپلکس (HSV)، روی پوست ایجاد می‌شود.
- عفونت سینوس: درد ناشی از عفونت سینوسی، ممکن است به دندان‌ها یا لثه‌ها سرایت کند.
- ژنژیویت اولسراتیو نکروزان حاد (ANUG): که به عنوان دهان خندقی نیز شناخته می‌شود، یک عفونت نسبتاً نادر لثه است.
- حفره خشک: یکی از علل شایع درد شدید لثه پس از کشیدن دندان است.
بیماری‌های سیستمیک
بعضی از بیماری‌های مزمن از جمله دیابت، کمبود ویتامین، اختلالات نقص سیستم ایمنی، یا اختلالات ژنتیکی با بیماری‌های لثه مرتبط هستند، بعضی از بیماری‌های دیگر که ممکن است با درد لثه مرتبط باشند عبارتند از:
- سرطان دهان. این بیماری ممکن است از زبان، داخل گونه، لوزه‌ها و یا لثه‌ها شروع شود. دندانپزشک یا حتی خود فرد می‌تواند سرطان دهان را تشخیص دهند، زیرا این بیماری باعث ایجاد زخم‌های بهبود نیافتنی در دهان می‌شود. این بیماری در ابتدا دردناک نیست؛ اما ممکن است منجر به ایجاد درد‌های مداوم شود.
- آرتریت تمپورال: این بیماری رگ‌های خونی سر و گردن را تحت تاثیر قرار می‌دهد و می‌تواند باعث سردرد، مشکلات بینایی، درد فک و درد در بازو‌ها شود. این عارضه معمولاً توسط پزشک و در طی معاینه فیزیکی و آزمایش خون، تشخیص داده می‌شود. در این عارضه از استروئید‌ها برای کاهش التهاب استفاده می‌شود.
- اختلال عملکرد مفصل گیجگاهی فکی (TMJ): مفصل گیجگاهی فکی استخوان فک بالا و پایین را به هم وصل می‌کند، این مفصل حرکات پیچیده‌ای را انجام می‌دهد و در معرض فشار زیادی قرار دارد. اختلال طولانی مدت در عملکرد این مفصل عوارضی را به همراه دارد. علائم این عارضه ممکن است ظاهر شوند و بعد از مدتی خود به خود از بین بروند. نامرتب بودن دندان‌های یا دندان قروچه دلیل این اختلال نیستند.
سایر دلایل درد لثه
سایر دلایل درد لثه، به شرح زیر هستند:
- سردرد: به خصوص سردرد میگرنی، ممکن است با درد لثه یا دندان، همراه باشد.
- اختلال عملکرد مفاصل: التهاب مفصل فک می‌تواند باعث درد لثه و دندان درد شود. این نوع درد معمولاً در هنگام جویدن، افزایش می‌یابد.
- اختلال عملکرد عصبی: اختلال در عملکرد اعصاب صورت، می‌تواند باعث بروز مشکلاتی مثل درد لثه شود. این درد معمولاً به صورت تیر کشیدن احساس شده و فقط در یک طرف صورت ایجاد می‌شود.
- آفت‌های دهان: آفت‌ها زخم‌های دردناکی هستند که در دهان ایجاد می‌شوند و می‌توانند باعث درد لثه شوند. آفت دهان، در اثر استرس یا آسیب رسیدن به بافت دهان یا یک بیماری زمینه‌ای مانند نقص سیستم ایمنی، کمبودهای تغذیه‌ای یا بیماری‌های گوارشی ایجاد می‌شود.
- کمبود ویتامین: کمبود ویتامین‌های B ،C و D باعث ایجاد مشکلات دندانی، مثل تورم لثه و حساسیت دندانی می‌شود.
چه موقع به دکتر مراجعه کنم؟
اگر درد لثه بیش از یک هفته طول کشید و با خونریزی همراه بود، باید به دندانپزشک مراجعه کنید تا وضعیت لثه‌ها را بررسی کند. پریودنتیت در صورت عدم درمان، باعث ایجاد آبسه‌های دردناک شده و در موارد حاد ممکن است باعث از بین رفتن دندان شود. بیماری‌های لثه با بیماری‌های قلبی مرتبط هستند، بنابراین باید به خوبی از دندان‌های خود مراقبت کنید و در صورت مشاهده هر گونه علائمی به دندانپزشک مراجعه کنید.
تشخیص علت درد لثه
دندانپزشک، سابقه پزشکی شما را بررسی کرده و علائم را ثبت می‌کند. اگر دارویی خاص یا هر یک از محصولات تنباکو را مصرف می‌کنید؛ باید به دندانپزشک اطلاع دهید.
دندانپزشک لثه‌ها و دندان‌های شما را با دقت معاینه می‌کند و از یک وسیله خط کش مانند برای اندازه‌گیری عمق لبه لثه و تشخیص آبسه، استفاده مینماید. همچنین ممکن است از اشعه ایکس برای تشخیص شکستگی یا سایر مشکلات دندانی استفاده شود.
درمان درد لثه
روش درمان، به علت ایجاد درد لثه بستگی دارد، روش‌های درمان درد لثه، عبارتند از:
داروها
اگر مصرف داروی خاصی باعث ایجاد درد و التهاب لثه شده باشد، پزشک داروی شما را تغییر می‌دهد. بدون مشورت با پزشک، از قطع کردن یا تغییر داروهای خود بپرهیزید. اگر دندانپزشک تشخیص دهد که التهاب و درد لثه در نتیجه یک بیماری زمینه‌ای ایجاد شده است؛ برای درمان آن بیماری دارو تجویز می‌کند. همچنین اگر عفونت دندانی باعث درد لثه شده باشد، پزشک یا دندانپزشک برای درمان عفونت، آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کند.
پروفیلاکسی دندانی
پروفیلاکسی دندان یک نوع جرم گیری یا تمیز کردن دندان است که بهتر است دو بار در سال آن را انجام داد. در طی این روش، دندانپزشک، پلاک‌ها و جرم‌ها را از روی دندان‌ها پاک می‌کند.
جرم گیری عمقی و پاکسازی ریشه
در این روش، دندان‌ها به صورت عمقی پاکسازی می‌شوند و پلاک‌های موجود روی ریشه دندان که در زیر خط لثه قرار دارند نیز تمیز می‌شوند. در این روش می‌توان علاوه بر تمیز کردن دندان هرگونه لکه موجود روی دندان را نیز از بین برد. این کار از تجمع پلاک و باکتری بر روی دندان‌ها جلوگیری می‌کند.
تخلیه یا برداشتن بافت عفونی
اگر درد لثه در اثر عفونت ایجاد شده باشد، دندانپزشک باید آبسه را تخلیه کرده و بافت عفونی را بردارد.
کشیدن دندان
در صورتی که دندان با هیچ روشی قابل درمان نباشد، دندانپزشک باید دندان را بکشد. دندانپزشک ابتدا دندان را لق کرده و سپس آن را می‌کشد. گاهی اوقات ممکن است بعد از کشیدن دندان، نیاز به بخیه باشد.
جراحی برای درمان بیماری‌های لثه
افراد مبتلا به بیماری پریودنتال متوسط تا پیشرفته معمولاً نیاز به جراحی دارند. روش‌های جراحی برای بیماری لثه عبارتند از:
- جراحی کم کردن عمق لبه لثه (جراحی فلپ)
- پیوند استخوان
- پیوند لثه
- بازسازی بافت
درمان خانگی درد لثه
می‌توانید در کنار درمان‌های تخصصی از روش‌های زیر هم استفاده کنید:
- شستشوی لثه‌ها با آب نمک
شستشوی لثه‌ها با آب نمک برای کاهش درد دندان و لثه، یک راه بسیار آسان و موثر است و باعث از بین رفتن باکتری‌ها و کم شدن پلاک‌های دندانی می‌شود، در نتیجه احتمال ابتلا به بیماری‌های لثه را کاهش می‌دهد.
- مصرف داروهای مسکن بدون نسخه
مصرف داروهای مسکن، درد لثه را کاهش می‌دهد. ثابت شده است که برای تسکین درد شدید لثه، و کاهش قرمزی و تورم آن‌ها، مصرف داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی NSAIDs، همراه با استامینوفن بسیار مفید و کار ساز است. زیرا داروهای (NSAIDs) مانند ایبوپروفن و ناپروکسن با آنزیمی که در خود دارند باعث کاهش التهاب و قرمزی لثه می‌شوند. همچنین، می‌توان ژل‌های بی‌حس کننده را برای کاهش درد، مستقیماً روی لثه‌ها مالید.
- کمپرس سرد
کمپرس سرد، درد لثه را تسکین می‌دهد؛ اما باید بسته یخ را روی صورت خود قرار دهید نه مستقیماً روی لثه‌ها.
- روغن میخک
روغن میخک می‌تواند در تسکین درد لثه و پیشگیری از بیماری‌های لثه مفید باشد؛ زیرا این روغن، دارای خاصیت ضد التهابی و ضد باکتریایی بوده و همچنین حاوی ترکیبی به نام اوژنول می‌باشد که یک ماده بی‌حس کننده طبیعی است. برای مصرف، چند قطره روغن را روی یک تکه پنبه بریزید و آن را به آرامی روی نواحی دردناک لثه بمالید. توجه داشته باشید که نباید زیاد از روغن میخک استفاده کنید؛ زیرا مصرف بیش از حد آن باعث تحریک لثه و بروز مشکلات دیگر می‌گردد؛ همچنین از روغن میخک برای درد لثه کودکان استفاده نکنید.
روش‌های پیشگیری از درد لثه
رعایت کامل بهداشت دهان و دندان، به جلوگیری از مشکلات دندانی و درد لثه کمک می‌کند. این موارد بهداشتی عبارتند از:
- دو بار در روز، و هر بار به مدت ۲ دقیقه، با خمیر دندان حاوی فلوراید مسواک بزنید.
- یک بار در روز، نخ دندان بکشید.
- هر روز از دهانشویه استفاده کنید.
- هر ۶ ماه یکبار، برای معاینه به دندانپزشک مراجعه نمائید.
اگر سیگاری هستید، با ترک کردن سیگار می‌توانید به سلامت لثه‌های خود کمک کنید؛ زیرا سیگار کشیدن، جریان خون، در لثه‌ها را کاهش می‌دهد، و روند بهبودی را مختل کرده و منجر به درد لثه می‌شود.
سؤالات متداول
درد لثه چقدر طول می‌کشد؟
مدت زمانی که درد لثه ادامه پیدا می‌کند، به علت اصلی ایجاد درد بستگی دارد، در بعضی موارد درد لثه بعد از یک یا دو روز، برطرف می‌شود؛ اما بعضی عوارض، می‌توانند درد لثه مداوم ایجاد کنند.
چرا یک نقطه از لثه‌هایم درد می‌کند؟
اگر در هر نقطه از لثه‌ها زخم ایجاد شود، لثه در آن نقطه آسیب دیده و درد ایجاد می‌کند. این زخم‌ها ممکن است در اثر عفونت یا آبسه لثه و یا جویدن غذاهای سفت یا ترد ایجاد شود. غذاهایی که در بین دندان‌ها گیر می‌کنند، اگر با مسواک و نخ دندان خارج نشوند، ممکن است باعث درد لثه شوند.
علت درد لثه در بین دندان‌ها چیست؟
علت این امر ممکن است تجمع مواد غذایی در بین دندان‌ها باشد که با نخ دندان کشیدن روزانه می‌توان آن را برطرف کرد.
چه زمانی درد لثه، نگران کننده است؟
اگر لثه‌های شما به مدت چند هفته درد و یا خونریزی داشته باشد، باید آن را جدی بگیرید.
آیا لثه درد، حسی شبیه دندان درد ایجاد می‌کند؟
در بعضی مشکلات لثه، درد را در دندان‌های خود احساس می‌کنید؛ حتی اگر پالپ دندان آسیب ندیده باشد. به طور مثال: آبسه پریودنتال (کیسه چرکی که در اثر عفونت باکتریایی در لثه ایجاد می‌شود) و زخم روی لثه‌ها.
آیا ممکن است درد لثه، یک درد عصبی باشد؟
در عارضه‌ای به نام نورالژی سه قلو، درد در فک، دندان‌ها و لثه‌ها احساس می‌شود و بسیاری از بیماران مبتلا به این عارضه ابتدا به دندانپزشک مراجعه می‌کنند. دندانپزشک برای تشخیص علت درد، یک عکس اشعه ایکس می‌گیرد و علائم شما را بررسی مینماید.
