عقب نشینی و تحلیل لثه به وضعیتی گفته می‌شود که بافت لثه از دندان جدا شده و در نهایت ریشه‌های زیرین آن مشخص شود. دلایل زیادی موجب به وجود آمدن این عارضه می‌شوند مانند: مسواک زدن نامناسب، سیگار و ژنتیک. با استفاده از آنتی بیوتیک، دهانشویه و جراحی می‌توان این بیماری را درمان کرد. البته این نکته را بدانید که لثه تحلیل رفته را نمی‌توان به حالت اول بازگرداند اما با استفاده از روش‌های درمانی ذکر شده می‌توان از بدتر شدن آن جلوگیری کرد.
تحلیل رفتن لثه به چه معنی است؟
تحلیل رفتن لثه در واقع نوعی بیماری محسوب می‌شود. این بیماری باعث می‌شود تا دندان‌های شما در مقابل پوسیدگی آسیب پذیر شده و در زمان مسواک زدن یا غذا خوردن شما را اذیت کند. عارضه تحلیل لثه ممکن است خفیف، متوسط یا شدید باشد و یک یا چند دندان را درگیر کند.
علائم تحلیل لثه چیست؟
مشخص‌ترین عامل تحلیل لثه، معلوم شدن ریشه دندان است. سایر علائم عبارتند از:
- درد و ناراحتی در خط لثه
- حساسیت به گرما، سرما و شیرینی جات
- حساس شدن دندان در هنگام مسواک زدن و نخ دندان کشیدن
- اذیت شدن در هنگام تمیز کردن دندان
در صورت عدم درمان، تحلیل لثه موجب مشکلاتی دیگر نظیر تحلیل استخوان، تحریک پذیری و یا حتی از دست دادن دندان شود.
دلیل تحلیل رفتن لثه
تحلیل لثه ممکن است که نشانه بیماری پریودنتال باشد. بیماری پریودنتال به التهاب لثه پیشرفته گفته می‌شود و شروع این بیماری با تجمع باکتری و پلاک در لثه و دندان است. به مرور زمان، پلاک ایجاد شده موجب آسیب دائمی به لثه‌ها شده و باعث می‌شود که از روی دندان‌ها عقب‌نشینی کنند. در مورد شدید این بیماری تکه‌هایی بین دندان و لثه ایجاد می‌شود که رشد باکتری و پلاک‌ها را افزایش می‌دهد.
عقب‌رفتن لثه ممکن است به دلایل مختلفی ایجاد شود:
- مسواک زدن نامناسب در دراز مدت
- تشکیل پلاک سخت
- سیگار کشیدن
- تغییرات هورمونی در زنان
- سابقه خانوادگی
- دیابت
- اچ آی وی
برخی از داروها موجب خشکی دهان می‌شوند در نتیجه دهان شما بزاق کمتری تولید کرده و این قضیه عقب نشینی لثه را افزایش می‌دهد. بدون بزاق، بافت‌های دهان در برابر عفونت و باکتری آسیب پذیر می‌شوند.
به طور کلی عقب رفتگی لثه در بزرگسالان ۴۰ سال به بالا شایع‌تر بوده، به همین دلیل اکثر مردم آنرا به عنوان یکی از عوارض بالا رفتن سن نادیده می‌گیرند. همچنین در مردان بیشتر از زنان ایجاد می‌شود.
چه زمانی به دکتر مراجعه کنم؟
در صورتی که ریشه دندان شما بیشتر از گذشته قابل مشاهده بوده و اگر حساسیت دندانتان افزایش یافته، ممکن است به دلیل تحلیل لثه باشد. بهتر است که پس از بروز اولین نشانه‌ها به دندانپزشکی یا متخصص جراحی لثه مراجعه کنید. عارضه تحلیل لثه هرچه سریع‌تر شناسایی و درمان شود، احتمال بهبود افزایش خواهد یافت.
تشخیص تحلیل لثه
دندانپزشک طی معاینه می‌تواند این عارضه را تشخیص دهد. می‌توان میزان فرورفتگی لثه را با ابزاری به نام پروب پریودنتال اندازه‌گیری کرد.
در نواحی تحلیل رفته لثه احتمال دارد که تحلیل استخوان نیز صورت گیرد. به همین دلیل، دندانپزشک شما پاکت‌های پریودنتال اطراف هر دندان را نیز اندازه گیری می‌کند. فاصله میان لثه و دندان سالم بین ۱ تا ۳ میلی‌متر است. با التهاب لثه، این فاصله ۴ میلی‌متر می‌شود و در صورتی که به بیماری پریودنتال مبتلا شوید این اندازه ۵ میلی‌متر و بالاتر هم خواهد شد.
درمان تحلیل لثه
اگر دچار تحلیل لثه خفیف شده باشید، ممکن است دندانپزشک شما بعضی از درمان‌های غیرجراحی نظیر آنتی بیوتیک موضعی و باندینگ دندان را تجویز کند. در صورتی که تحلیل لثه شما متوسط تا شدید باشد، نیاز به جراحی دهان خواهید داشت. روش‌های درمان تحلیل لثه عبارتند از:
داروها
اگر عفونت در لثه شما مشاهده شود، پزشک ممکن است آنتی‌بیوتیک را تجویز کند.
داروهای دیگر را می‌توان به منظور درمان مشکلات اولیه که موجب تحلیل لثه می‌شوند مورد استفاده قرار داد. این گزینه‌ها عبارتند از:
- ژل آنتی بیوتیک موضعی
- چسب‌های ضد عفونی کننده
- دهانشویه
- سرکوب کننده آنزیم
باندینگ دندان
برخی اوقات می‌توان بخش تحلیل رفته لثه را با رزین کامپوزیت همرنگ دندان پنهان کرد. این کار موجب می‌شود که ریشه دندان کمتر دیده شده و پوشانده شود.
ارتودنسی
در صورتی که دندان کج شده و چرخیده باشد، ممکن است موجب تحلیل لثه شود. ارتودنسی می‌تواند گزینه‌ای مناسب برای درمان این عارضه باشد. زمانیکه ردیف دندان اصلاح شد، امکان دارد که خط لثه به مرور زمان خود را ترمیم کند.
جراحی تحلیل لثه
جراحی پیوند لثه جزو طولانی‌ترین گزینه‌های درمانی برای تحلیل لثه محسوب می‌شود و یک متخصص لثه (پریودنتیست) این کار را انجام می‌دهد. طی این جراحی، از پیوند لثه به منظور جایگزینی بافت لثه از دست رفته استفاده می‌شود. بافت معمولاً از سقف دهان شما گرفته می‌شود، اما برخی اوقات پزشکان از بافت اهداکننده انسان استریل شده استفاده می‌کنند.
زمانی که بافت لثه در جای مناسب قرار گرفت، جراح آن را در جای خود بخیه می‌زند. پیوند لثه دارای روش‌های مختلفی است و پزشک موردی را که برای شرایط شما مناسب است انتخاب می‌کند. روش‌های پیوند لثه امروزی کم تهاجمی هستند و دوره نقاهت آن وابسته به عوامل مختلف است نظیر تعداد دندان‌های درمان شده، نوع بافت لثه و همچنین نوع روش پیوند. در اغلب اوقات، افرادی که تحت عمل جراحی قرار می‌گیرند، پس از گذشت دو هفته به حالت عادی خود باز می‌گردند. پس از عمل پزشک شما دستورالعمل‌های دقیق را به شما ارائه می‌دهد. در صورتی که این دستورالعمل‌ها به دقت انجام شوند، بهبودی راحت و سریع‌تری خواهید داشت.
درمان خانگی
- دندان خود را با آب نمک بشویید
مطالعه‌ای در سال 2016 نشان می‌دهد که شستشو با آب نمک می‌تواند به عنوان عامل کنترل‌کننده باکتریایی و تسکین‌دهنده التهاب لثه مورد استفاده قرار گیرد. برای شستشو با نمک باید:
-
- ۱ قاشق چایخوری نمک را با ۱ فنجان آب گرم مخلوط کنید.
- دهان خود را به مدت ۳۰ ثانیه بشویید.
- مایع را به بیرون هدایت کنید و آن را قورت ندهید.
- این کار را دو تا سه بار در روز تکرار کنید.
- روغن کشی دندان
طی مطالعه سال 2009، روش روغن کشی دندان موجب کاهش پلاک در افراد مبتلا به التهاب لثه می‌شود. در این روش، یک قاشق غذاخوری روغن نارگیل با کیفیت بالا را حدود ۲۰ دقیقه دور دهان خود بچرخانید. این گرداندن روغن باکتری‌ها را از میان دندان‌های شما بیرون می‌کشد. در نهایت روغن را بیرون بریزید و دهان خود را با شیر آب گرم یا آب نمک بشویید و دندان‌های خود را مسواک بزنید.
- روغن اکالیپتوس
بر اساس مطالعه سال 2008، روغن اکالیپتوس نیز به عنوان میکروب کش ضد التهاب شناخته شده است و می‌تواند لثه عقب رفته را درمان کرده موجب تحریک ایجاد بافت جدید لثه شود.
- آلوئه ورا
مطالعه‌ای در سال 2009 نشان داد که آلوئه ورا می‌تواند سلامت دهان و دندان شما را بهبود بخشد: تزریق ژل آلوئه ورا دارویی به لثه ملتهب تاکنون موجب بهبود بیماری پریودنتال شده است.
- ژل زردچوبه
کورکومین داخل زردچوبه دارای خواص ضد التهابی و آنتی اکسیدانی است. مطالعه سال 2015 نشان داده است که ژل زردچوبه می‌تواند پلاک و التهاب لثه را بهبود بخشد و از عقب رفتن لثه جلوگیری کند.
خطرات تحلیل لثه
تحقیقات مشخص کرده است که بیماری پریودنتال و عقب نشینی لثه دلیل اصلی 70 درصد از بین رفتن دندان در بزرگسالان است. زمانی که بافت لثه برای نگه داشتن ریشه دندان به اندازه کافی وجود ندارد، دندان‌ها آسیب پذیر و لق می‌شوند. معمولاً دندان‌های لق قبل از افتادن توسط دندانپزشک برداشته می‌شوند. در موارد پیشرفته عقب رفتگی لثه برای جلوگیری از آسیب بیشتر نیاز به جراحی خواهد بود.
آیا از تحلیل لثه می‌توان جلوگیری کرد؟
نمی‌توان در همه موارد از تحلیل رفتن لثه جلوگیری کرد، مخصوصاً اگر از نظر ژنتیکی دارای بافت نازک لثه باشید. با این وجود، با مراقبت صحیح از دندان‌ها و لثه، می‌توانید خطر ابتلا به عفونت لثه را به میزان قابل توجهی کاهش دهید. مثلاً:
- دو بار در روز دندان‌های خود را مسواک بزنید.
- یک بار در روز نخ دندان بکشید.
- دو بار در روز از دهانشویه استفاده کنید.
- از توصیه دندانپزشک برای تمیزی دندان پیروی کنید. (می‌توان با تمیز کردن هر شش ماه یکبار لثه، آنها را سالم نگه داشت البته برخی افراد ممکن است که نیاز به ویزیت مکرر داشته باشند.)
- از مسواک نرم استفاده کنید.
- سیگار نکشید و از تنباکوی جویدنی استفاده نکنید.
سوالات متداول
آیا لثه پس از تحلیل می‌تواند دوباره رشد کند؟
متأسفانه، لثه عقب رفته دوباره رشد نمی‌کند. اما می‌توان برای جلوگیری از افزایش تحلیل لثه اقداماتی را انجام داد.
آیا تحلیل لثه قابل درمان است؟
لثه تحلیل رفته قابل درمان نیست. اما می‌توان با درمان و مراقبت آن را کنترل کرد.
بهترین خمیر دندان برای تحلیل لثه چیست؟
خمیر دندان حساسیت زدا موجب کاهش تحلیل لثه می‌شود. شما می‌توانید از خمیر دندان حاوی نیترات پتاسیم، فلوراید قلع، آرژنین و کلرید استرانسیوم استفاده کنید. مواد داخل آن موجب آرامش اعصاب دندان می‌شود. خمیردندان حساسیت زدا در صورتی که طولانی مدت استفاده شود، مناسب است و تاثیر آن ممکن است که چندین هفته طول بکشد.
چه غذاهایی برای تحلیل لثه مفید هستند؟
غذاهای دارای خاصیت ضد التهابی موجب تسکین لثه دردناک و التیام آسیب بیماری لثه می‌شود. غذاهای غنی از امگا ۳ نظیر ماهی‌های چرب نظیر سالمون، شاه ماهی، ماهی خال خالی اطلس، دانه کنجد، آجیل ماکادمیا و پسته مناسب این بیماری هستند.
آیا کودک می‌تواند دچار تحلیل لثه شود؟
بله، کودک ممکن است در سن ۷ سالگی دچار عقب رفتگی لثه شود.
اگر عقب رفتگی لثه درمان نشود چه اتفاقی می‌افتد؟
در صورت عدم درمان، تحلیل لثه منجر به ایجاد سایر بیماری‌ها نظیر تحلیل استخوان، تحریک پذیری دندان و حتی از دست دادن دندان می‌شود.
لثه با چه سرعتی عقب نشینی می‌کند؟
بستگی به علت زمینه‌ای بیماری دارد. در صورتی که مسواک را بد استفاده کنید، ممکن است موجب عقب رفتگی لثه‌های شما شود. همچنین اگر مبتلا به بیماری لثه هستید، لثه‌های شما ممکن است خیلی سریع‌تر عقب نشینی کنند و حتی ممکن است در عرض چند هفته یا چند ماه تحلیل بروند.
