یک دندان شکسته یا ترک خورده می‌تواند زیبایی لبخند شما را تحت تاثیر قرار دهد و اعتماد به نفس شما را کاهش دهد. برخی از دلایل رایج شکستن دندان شامل، خوردن غذاهای سفت مانند آب نبات یا تکه یخ، تصادفات، پوسیدگی دندان یا حفره است.
با این حال، خبر خوب این است که دندانپزشکی مدرن به دلیل استفاده از فناوری پیشرفته، راه حل‌هایی برای اکثر مشکلات دندانی دارد. دندانپزشکان می‌توانند درمان‌های اورژانسی دندانپزشکی را به افراد ارائه دهند. بیمار باید در وهله اول، بعد از ترک خوردن یا شکستن دندان، به دندانپزشک مراجعه کند. دندانپزشک فرد را به طور حرفه‌ای راهنمایی کرده و گزینه‌های درمان را به او می‌گوید.
مراقبت‌های اولیه بعد از شکستن یا ترک خوردن دندان
اقدامات مراقبتی زیر را امتحان کنید:
- اگر دندان شکسته، درد هم دارد از استامینوفن یا سایر مسکن‌های بدون نسخه استفاده کنید. دهان خود را با آب نمک بشویید.
- اگر شکستگی باعث ایجاد لبه تیز یا ناهموار شده است، آن را با یک تکه پارافین مومی یا آدامس بدون قند بپوشانید تا از بریدن زبان یا داخل لب یا گونه جلوگیری کنید.
- اگر مجبورید غذا بخورید، غذاهای نرم بخورید و از جویدن با دندان شکسته خودداری کنید.
انواع دندان شکسته و ترک خورده
دندانهای ترک خورده به طور معمول به انواع زیر تقسیم می‌شوند:
خطوط کریز، کاسپ‌های شکسته، ترک‌هایی که از تاج دندان می‌گذرند و به خط لثه می‌رسند، دندانهای شکاف خورده و شکستگی‌های عمودی ریشه.
این پنج مدل، رایج‌ترین نواع شکستگی دندان هستند که دندانپزشکان با آن‌ها مواجه می‌شوند.
- خطوط کریز: یکی از شایع‌ترین و معمول‌ترین انواع ترک دندان در بزرگسالان هستند. البته این مورد جزو موارد شکستگی محسوب نمی‌شود و در واقع خطوط کریز، خطوط ظریف و عمودی هستند که روی مینای دندان ظاهر می‌شوند. این ترک‌ها به زیر لثه گسترش نمی‌یابند و معمولًا نیازی به درمان ندارند. این ترک‌ها به ندرت باعث درد می‌شوند، اما در صورت گسترش یافتن می‌توانند سلامت عاج دندان را به خطر بیاندازند. دندانهای نیش ناهموار، دندان قروچه، جویدن ناخن، جویدن یخ و بسیاری از مسائل دیگر، همگی می‌توانند باعث ایجاد استرس در مینای دندان شده و منجر به ایجاد خطوط کریز شوند. تشخیص اینکه آیا این ترک به مینای دندان محدود شده است یا نه ممکن است دشوار باشد، اما دندانپزشک شما می‌تواند علائم و نشانه‌ها را بررسی کند و آزمایش‌های مختلفی را برای تشخیص بهتر انجام دهد.
- کاسپ شکسته: شکستگی کاسپ زمانی اتفاق می‌افتد که تکه‌ای از سطح دندان جدا شود. این حالت معمولاً در دندانهای بزرگ و پر شده اتفاق می‌افتد. شکستگی ممکن است تا خط لثه یا زیر آن گسترش یابد، اما اغلب به پالپ دندان (محل قرارگیری اعصاب، رگ‌های خونی و بافت همبند) آسیبی نمی‌زند. در این حالت ممکن است شما درد نداشته باشید و دندان فقط نسبت به حرارت حساس شود. اگر پالپ دندان در اثر شکستگی کاسپ دچار آسیب شده باشد، به عصب کشی نیاز است، اما در بیشتر موارد مشکل با پر کردن دندان و قرار دادن تاج جدید رفع می‌شود. در بیشتر موارد می‌توان دندان را نجات داد.
- دندانهای ترک خورده: اگر دندان به صورت عمودی ترک بخورد؛ این ترک می‌تواند از لبه دندان تا خط لثه یا حتی زیر خطر لثه ادامه پیدا کند. البته از آنجایی که در این حالت دندان فقط ترک خورده و به دو نیم تقسیم نشده، می‌توان دندان را نجات داد. آسیب رسیدن به پالپ دندان، در این نوع عارضه شایع است و معمولاً به عصب کشی نیاز است. گاهی اوقات کشیدن دندان نیز ضروری است. بسته به محل و وسعت ترک، متغیرهای زیادی وجود دارند که باید در مورد دندانهای ترک خورده در نظر گرفته شوند، بنابراین تعیین درمان مناسب می‌تواند بسیار دشوار باشد، انتخاب روش درمان می‌تواند در دوام و ماندگاری دندان بازیابی شده هم موثر باشد. دندان‌هایی که ترک خورده‌اند معمولاً دردناک هستند و برای حفظ دندان به مراقبت‌های دندانپزشکی نیاز است.
- شکاف دندان‌ها: اگر ترک عمیق باشد؛ دندان از وسط به دو نیم تقسیم می‌شود. در این نوع شکستگی‌ها نجات دندان سخت است و معمولاً دندان کشیده می‌شود. در برخی موارد روی دندانهای مولر که چندین ریشه دارند، می‌توان با کشیدن قسمت آسیب دیده دندان و انجام عصب کشی و روکش روی دندان باقی‌مانده، بخشی از دندان را نجات داد.
- شکستگی عمودی ریشه: شکستگی عمودی ریشه از ریشه دندان شروع می‌شود و به سمت بالا به سمت سطح دندان پیش می‌رود. در این صورت درد کم است و حتی ممکن است این عارضه تا مدت‌ها شناسایی نشود. شکستگی عمودی ریشه نیاز به کشیدن دندان دارد، مگر اینکه دندانپزشک بتواند با برداشتن ریشه شکسته، قسمتی از دندان را با موفقیت نجات دهد. شکستگی عمودی ریشه تقریباً همیشه در دندان‌هایی اتفاق می‌افتد که قبلاً عصب کشی شده‌اند.
علائم دندان شکستگی یا ترک خوردن دندان
ممکن است هیچ علامتی از شکستگی یا ترک خوردگی دندان نداشته باشید. یا ممکن است متوجه درد، حساسیت و تورم شوید.
به طور کلی علائم اصلی عبارتند از:
- دردی که در هنگام جویدن ایجاد می‌شود.
- حساسیت به تغییرات دما یا خوردن غذاهای شیرین
- تورم اطراف دندان
- دندان درد هنگام گاز گرفتن یا جویدن
دندان ترک خورده و شکسته چگونه تشخیص داده می‌شود؟
دندانپزشکان با مشاهده خطوط ترک روی دندان، شکستگی را تشخیص می‌دهند. مشاهده‌ی خط ترک لزوماً اندازه و شکل صفحه شکست را نشان نمی‌دهد.
ترمیم دندان شکسته و ترک خورده
درمان دندان ترک خورده یا شکسته، بستگی به میزان آسیب دیدگی دندان دارد. اگر تنها یک تکه کوچک از مینای دندان شکسته باشد، ترمیم معمولاً به سادگی و در طی یک جلسه انجام می‌شود. اما اگر دندان به شدت آسیب دیده باشد، برای ترمیم به روش‌های طولانی‌تر و پرهزینه‌تری نیاز است. در ادامه به معرفی برخی از روش‌های ترمیم که ممکن است دندانپزشک به شما توصیه کند، پرداخته می‌شود.
پانسمان و پر کردن دندان
اگر فقط یک تکه کوچک از مینای دندان شکسته باشد، دندانپزشک شما ممکن است بتوانید آسیب را با پر کردن ترمیم کند. اگر دندان شکسته، از دندانهای جلویی باشد که در هنگام لبخند زدن دیده می‌شود، دندانپزشک از روشی به نام باندینگ برای ترمیم دندان با کامپوزیت، استفاده می‌کند.
باندینگ یک روش ساده است که معمولاً نیازی به بی حس کردن دندان ندارد. ابتدا دندانپزشک سطح دندان را می‌خراشد تا زبر شود و مواد باندینگ به آن بچسبد. در مرحله بعد دندانپزشک یک ماده چسبناک را روی دندان قرار می‌دهد و سپس رزین کامپوزیت را روی دندان می‌چسباند. پس از شکل دادن به مواد باندینگ به گونه‌ای که شبیه دندان طبیعی به نظر برسد، دندانپزشک از نور ماوراء بنفش برای سفت شدن مواد استفاده می‌کند.
روکش دندان
اگر بخش بزرگی از دندان شکسته باشد، یا اینکه دندان دارای پوسیدگی گسترده باشد، دندانپزشک بخش آسیب دیده دندان را می‌تراشد و روی آن را با روکش می‌پوشاند، این روکش‌ها از دندان محافظت کرده و ظاهری زیبا دارند. روکش‌های دائمی را می‌توان از فلز، چینی ذوب شده و فلز تمام رزین یا تمام سرامیک ساخت. هر نوع از روکش‌ها مزایای متفاوتی دارند. روکش‌های تمام فلز محکم‌تر هستند. روکش‌های پرسلن و رزین را می‌توان طوری ساخت که تقریباً شبیه دندان اصلی به نظر برسد.
اگر تمام قسمت بالای دندان شکسته شده باشد اما ریشه هنوز سالم باشد، دندانپزشک یا متخصص ریشه (متخصص عصب کشی) ممکن است درمان ریشه را انجام دهد و یک پایه در ریشه دندان قرار داده و تاج دندان را روی آن پایه بازسازی کند و سپس در صورت لزوم روکش را روی آن قرار دهد.
گرفتن روکش معمولاً به دو بار مراجعه به مطب دندانپزشکی نیاز دارد. در اولین جلسه ویزیت، معمولاً دندانپزشک برای بررسی وضعیت دندان‌ها، عکس اشعه ایکس تجویز می‌کند. اگر مشکل دیگری در عکس دیده نشود، دندانپزشک لثه و دندان را بی‌حس کرده، قسمت‌های آسیب دیده را می‌تراشد و دندان را برای نصب روکش آماده می‌کند. اگر شکستگی باعث از بین رفتن بخش عمده دندان شده باشد، دندانپزشک با استفاده از مواد پرکننده یک پایه برای نصب روکش دندان ایجاد می‌کند. در مرحله بعد، دندانپزشک برای ساخت روکش دندان، از دندان شکسته شده و دندان مقابل آن قالب تهیه می‌کند. قالب تولید شده به آزمایشگاه فرستاده می‌شود تا با توجه به آن روکش دندان ساخته شود. در این بین، دندانپزشک شما ممکن است یک روکش موقت از اکریلیک یا فلز نازک را روی دندان شما قرار دهد.
در جلسه دوم درمان، که با فصله ۲ تا ۳ هفته بعد از جلسه اول قرار دارد، دندانپزشک روکش موقت را برداشته و روکش اصلی را نصب می‌کند. برخی مطب‌های دندانپزشکی دارای تجهیزاتی هستند که به کمک آن می‌توان روکش نهایی را در همان جلسه اول درمان تهیه و نصب کرد. همچنین بعضی از مطب‌ها دارای اسکنر‌های دیجیتال هستند و با استفاده از آن‌ها فایل‌های الکترونیک از دندان تهیه کرده و به آزمایشگاه می‌فرستند.
ونیر دندان
اگر دندان جلویی شکسته یا ترک خورده باشد، ونیر یا لمینت دندان می‌تواند، ظاهری سالم و زیبا به آن ببخشد. روکش دندان یک پوسته نازک از مواد کامپوزیت پرسلن یا رزین همرنگ دندان است که تمام جلوی دندان را می‌پوشاند (مثل ناخن مصنوعی که ناخن انگشت را می پوشاند) در صورت شکستگی دندان، روکش باید دارای بخش ضخیم‌تر برای پر کردن شکستگی هم باشد.
برای آماده سازی دندان، دندانپزشک شما حدود ۰.۳ تا ۱.۲ میلی‌متر از سطح مینای دندان را می‌تراشد. در مرحله بعد، دندانپزشک از دندان مورد نظر، قاب تهیه کرده و به آزمایشگاه می‌فرستد. زمانی که روکش دندان بعد از یک تا دو هفته حاضر شد، شما باید برای نصب روکش به مطب دندانپزشک بروید. برای قرار دادن روکش، دندانپزشک ابتدا سطح دندان را با مایعی زبر، می‌خراشد. سپس دندانپزشک یک ماده چسبناک را روی دندان قرار داده و به وسیله آن، روکش را به دندان می‌چسباند. هنگامی که روکش در موقعیت خود قرار گرفت، دندانپزشک از یک نور مخصوص برای فعال کردن مواد شیمیایی موجود در چسب استفاده می‌کند تا به سرعت سفت شود.
عصب کشی
اگر شکستگی دندان به اندازه‌ای شدید باشد که پالپ را در معرض دید قرار دهد (مرکز دندان که حاوی اعصاب و رگ‌های خونی است) باکتری‌های دهان می‌توانند وارد پالپ شوند و پالپ را آلوده کنند. اگر دندان درد دارد، تغییر رنگ داده، یا نسبت به گرما حساس است، احتمالاً پالپ آسیب دیده است. ممکن است بافت پالپ بمیرد، در این صورت دندان عفونی شده و ممکن است نیاز به کشیدن داشته باشد. درمان ریشه شامل برداشتن پالپ مرده، تمیز کردن کانال ریشه و سپس پر کردن دندان می‌شود.
عصب کشی ممکن است توسط دندانپزشکان عمومی یا اندودنتیست‌ها انجام شود. عصب کشی تقریباً به اندازه پر کردن دندان، دردناک است. در بیشتر موارد، دندان باقی مانده باید با روکشی پوشانده شود تا از دندان ضعیف شده محافظت شود.
ایمپلنت دندان
اگر ترک دندان تا زیر خط لثه ادامه پیدا کرده باشد، دیگر نمی‌تون دندان را نجات داد. در این صورت دندان باید کشیده شود. شما می‌توانید در این صورت از ایمپلنت دندانی استفاده کنید.
ایمپلنت‌های دندانی، جایگزین دندانهای از دست رفته می‌شوند. این ایمپلنت‌ها در استخوان فک کاشته می‌شوند و ماندگاری خوبی دارند.
آیا می‌توان از شکستن و ترک خوردن دندان جلوگیری کرد؟
شما نمی‌توانید از تمام انواع شکستگی دندان، جلوگیری کنید. اما شما می‌توانید احتمال وقوع آن را با مراقبت‌های دندانپزشکی کاهش دهید:
- از جویدن غذاهای سفت یا یخ خودداری کنید.
- از دندان‌ها و لثه‌ها مراقبت کنید.
- اگر دندان قروچه می‌کنید، حتماً از محافظ دندان استفاده کنید.
- به طور منظم به دندانپزشک مراجعه کنید.
هزینه ترمیم دندان شکسته و ترک خورده چقدر است؟
هزینه ترمیم دندان ترک خورده به عوامل مختلفی بستگی دارد، این عوامل ممکن است شامل موارد زیر باشند:
وضعیت دقیق دندان شما و روش درمانی که دندانپزشک برای ترمیم توصیه می‌کند. عوامل دیگری مانند شدت شکستگی نیز مهم هستند.
سؤالات متداول
دندان ترمیم شده چقدر دوام می‌آورد؟
با درمان مناسب، دندان ترمیم شده می‌تواند بدن هیچ مشکلی تا سال‌ها دوام پیدا کند.
آیا می‌توان با دندان ترک خورده زندگی کرد؟
اگر دندان ترک خورده درمان نشود، می‌تواند باعث مرگ عصب دندان و ایجاد آبسه شود.
چه مدت طول می‌کشد تا دندان ترک خورده یا شکسته ترمیم شود؟
این بستگی به شرایط و روش ترمیم دارد.
ارزان‌ترین راه برای ترمیم دندان شکسته چیست؟
باندینگ دندان معمولاً کم هزینه ترین، سریع ترین و ساده ترین راه برای ترمیم دندان شکسته است.
آیا دندانپزشک می‌تواند دندان شکسته را در یک روز ترمیم کند؟
همه انواع شکستگی‌های دندان دردناک نیستند، اما برخی از انواع آن‌ها در صورت عدم مداخله دندانپزشکی سریع، منجر به مشکلات جدی می‌شوند. با مراجعه به دندانپزشکان اورژانس می‌توانید سریعاً دندان را ترمیم کنید، بنابراین افرادی که بیش از بقیه در جامعه حضور دارند نیاز به ترمیم سریع‌تر دندان دارند.
چقدر طول می‌کشد تا دندان شکسته شده عفونت کند؟
در صورت شکستگی دندان، احتمالاً عفونت در عرض یک هفته تا چند ماه گسترش پیدا می‌کند. باید حتماً در اسرع وقت دندان شکسته را ترمیم کنید تا از عفونت جلوگیری شود.
آیا در همه موارد باید دندان شکسته را کشید؟
در صورت شکستگی دندان، معمولاً چند گزینه درمانی وجود خواهد داشت. اما در صورت شکستگی شدید دندان، تنها راه کشیدن دندان است.
