دندان‌های آسیاب دندان‌های پهن و صافی در عقب دهان هستند. دندان‌های آسیاب هنگام غذا خوردن به خرد کردن، ساییدن و نرم کردن غذا کمک می‌کنند تا غذا را راحت‌تر ببلعیم. همان‌طور که تصورش را می‌کنید، جویدن غذا بدون این دندان‌های بزرگ و کارآمد بسیار سخت‌تر خواهد شد. محدودیت‌های ناشی از جویدن بدون دندان‌های آسیاب باعث می‌شود که از سر اجبار به رژیم غذای نرم روی بیاورید. به همین دلیل است که کاشت ایمپلنت دندان آسیاب از اهمیت بالایی برخوردار است.
مزایای کاشت ایمپلنت دندان آسیاب
کاشت ایمپلنت دندان آسیاب نسبت به جایگزین‌های دیگر دندان مزایای متعددی دارد که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- دوام و استحکام: ایمپلنت دندان آسیاب جایگزین محکم و ماندگاری برای دندان از دست رفته است. ایمپلنت در استخوان فک قرار داده می‌شود و محکم به استخوان جوش می‌خورد، به همین دلیل ایمپلنت پایه محکمی را برای دندان مصنوعی یا بریج در اختیار می‌گذارد. دوام و استحکام بالا ایمپلنت دندان آسیاب را به انتخابی عالی برای افرادی تبدیل می‌کند که به دنبال جایگزینی با ماندگاری بسیار طولانی برای دندان‌شان می‌گردند.
- بهبود قابلیت جویدن: وجود دندان‌های آسیاب برای جویدن و نرم کردن غذا ضروری است. ایمپلنت دندان آسیاب جایگزین مطمئنی برای دندان‌های آسیاب غائب است که خوردن و جویدن با خیال راحت را ممکن می‌سازد.
- ارتقاء سلامت دهان و دندان‌ها: ایمپلنت دندان آسیاب با جلوگیری از تحلیل رفتن استخوان و حفظ ساختار طبیعی فک به بهبود سلامت دهان کمک می‌کند. ایمپلنت برخلاف دیگر جایگزین‌های دندان به دستکاری، تراش یا کشیدن دندان‌های مجاور نیاز ندارد؛ این اقدامات دندان‌های اطراف را ضعیف می‌کند و زمینه‌ساز پوسیدگی و بیماری لثه می‌شود.
- زیبایی: ایمپلنت دندان آسیاب به گونه‌ای طراحی می‌شود که با رنگ و شکل دندان‌های طبیعی همخوانی داشته باشد. بنابراین ایمپلنت جایگزینی زیبا و با شکل طبیعی برای دندان از دست رفته به شمار می‌آید.
ایمپلنت دندان آسیاب در مجموع گزینه‌ای مطمئن، محکم، بادوام و زیبا برای جایگزینی دندان آسیاب غائب است.
چه کسانی می‌توانند کاشت ایمپلنت دندان آسیاب را انجام بدهند؟
متقاضیان کاشت دندان آسیاب باید شرایط زیر را داشته باشند:
- به بیماری‌های لثه (پریودنتال) مبتلا نباشند.
- استخوان کافی در فک‌شان وجود داشته باشد.
- به اختلال‌های سیستم ایمنی مبتلا نباشند.
- سیگاری نباشند
- از سلامت عمومی خوبی برخوردار باشند.
مهم‌ترین عامل‌ها برای مناسب بودن کاشت ایمپلنت را در ادامه با جزئیات بیشتر توضیح می‌دهیم.
استخوان
وقتی دندان آسیاب از دست می‌رود، استخوان دور دندان شروع به تحلیل رفتن می‌کند. باید مقدار معینی استخوان در فک وجود داشته باشد تا پست بتواند به آن جوش بخورد. اگر مدتی است که دندان آسیاب‌تان را از دست داده‌اید، ممکن است استخوان کافی در فک برای انجام جراحی ایمپلنت وجود نداشته باشد.
برای بررسی تحلیل استخوان از دستگاه‌های تصویربرداری مدرن مانند اسکنرهای CBCT یا رادیوگرافی استفاده می‌شود.
اگر استخوان کافی برای کاشت ایمپلنت نداشته باشید، عمل پیوند استخوان انجام می‌شود. این عمل به بازسازی بافت و استخوان کمک می‌کند. وقتی استخوان کافی تشکیل شد، می‌توانید جراحی کاشت ایمپلنت را انجام دهید.
سن
کاشت ایمپلنت دندان، از جمله ایمپلنت دندان آسیاب، بالاترین درصد موفقیت را برای بزرگسالانی دارد که رشدشان کامل شده است.
اگر سن بیمار کم باشد، باید صبر کرد تا ساختارهای صورتش به طور کامل رشد کند. این اتفاق برای دختران معمولاً حدود 16 سالگی و برای پسران حوالی 18 سالگی رخ می‌دهد.
وضعیت سلامتی
مانند اکثر جراحی‌ها برای کاشت ایمپلنت دندان آسیاب نیز باید سلامت عمومی و سلامت دهان و دندان‌های‌تان در وضعیت رضایت‌بخشی باشد. ابتلا به بیماری‌های خاصی مانند دیابت، زیاده‌روی در کشیدن سیگار یا ابتلا به بیماری لثه باعث می‌شود که نتوانید متقاضی کاشت ایمپلنت دندان باشید.
مراحل کاشت ایمپلنت دندان آسیاب
جراحی ایمپلنت دندان آسیاب معمولاً عملی سرپایی است که در چند مرحله انجام می‌شود و پس از هر مرحله مدت زمانی برای جوش خوردن ایمپلنت و بهبود در نظر گرفته می‌شود. کاشت ایمپلنت دندان آسیاب در چند مرحله به شرح زیر انجام می‌شود:
- کشیدن دندان آسیب‌دیده
- پیوند استخوان (در صورت لزوم)
- جای‌گذاری ایمپلنت دندان
- رشد استخوان، جوش خوردن ایمپلنت به استخوان و بهبود زخم
- جای‌گذاری اباتمنت
- جای‌گذاری دندان مصنوعی
در ادامه هر مرحله را با جزئیات بیشتر توضیح می‌دهیم.
کشیدن دندان آسیب‌دیده
دندانپزشک دندان آسیاب آسیب‌دیده را می‌کشد.
پیوند استخوان (در صورت لزوم)
بخش عقب فک بالا، یعنی محل قرارگیری دندان‌های آسیاب و عقل بالا، از گذشته یکی از دشوارترین بخش‌ها برای کاشت موفق ایمپلنت دندان بوده است. دلیل دشوار بودن کاشت ایمپلنت در بخش خلفی فک بالا پایین بودن کیفیت و کمیت استخوان و نزدیک بودن این ناحیه به سینوس است. حفره سینوس همگام با افزایش سن بزرگ‌تر می‌شود و تحلیل استخوان نیز بیشتر می‌شود. بزرگ شدن سینوس و تحلیل استخوان گاهی پس از تصادف، جراحی دشوار کشیدن دندان، ابتلا به بیماری لثه یا برداشتن کیست یا تومور رخ می‌دهد. در نتیجه گاهی ارتفاع استخوان برای کاشت ایمپلنت در فک بالا کافی نیست. عمل لیفت یا بالا بردن سینوس این مشکل را برطرف می‌کند. دندانپزشک جراح کف سینوس را بالا می‌برد و استخوان کافی را برای کاشت ایمپلنت ایجاد می‌کند.
هرچند جراحی لیفت سینوس ترسناک و دلهره‌آور به نظر می‌رسد، اما لیفت سینوس عمل بسیار متداولی است و فقط توسط جراح یا دندانپزشک با تجربه انجام می‌شود.
چند ماده مختلف برای گرفت یا پیوند استخوان جهت بازسازی استخوان فک به کار برده می‌شود. می‌توان از گرفت استخوان طبیعی، مانند استخوان گرفته‌شده از بخش دیگری از بدن خود بیمار، یا گرفت استخوان مصنوعی، پودر جایگزین استخوان، برای حمایت از رشد استخوان جدید استفاده کرد. با دندانپزشک معالج‌تان درباره انتخاب بهترین ماده مشورت کنید.
ممکن است چند ماه طول بکشد تا استخوان پیوندی استخوان کافی جدید را برای نگه داشتن ایمپلنت دندان ایجاد کند. برخی بیماران فقط به مقدار بسیار کمی پیوند استخوان نیاز دارند، این پیوند جزئی را می‌توان هم‌زمان با جراحی ایمپلنت انجام داد. وضعیت استخوان فک مراحل و زمان‌بندی درمان را تعیین می‌کند.
کاشت ایمپلنت دندان
جراح برشی را در لثه ایجاد می‌کند تا استخوان مشخص شود. سپس سوراخی را در استخوان به وجود می‌آورد و پست فلزی ایمپلنت را در آن‌جا قرار می‌دهد. چون پست مانند ریشه دندان عمل می‌کند، جراح پست را در عمق استخوان قرار می‌دهد.
جای خالی دندان غائب در این مرحله هنوز مشخص است. نوعی دندان مصنوعی موقتی و تکه‌ای در صورت لزوم برای حفظ زیبایی لبخند بیمار در فضای خالی قرار داده می‌شود. این دندان مصنوعی را می‌توانید برای تمیز کردن و هنگام خواب از دهان در بیاورید.
رشد استخوان، جوش خوردن ایمپلنت و بهبود زخم
فرایند استئواینتگریشن یا جوش خوردن ایمپلنت به استخوان فک پس از کاشت پست فلزی ایمپلنت شروع می‌شود. استخوان فک در طول این فرایند رشد می‌کند و به سطح ایمپلنت دندان جوش می‌خورد و با آن یکی می‌شود. جوش خوردن ایمپلنت به استخوان فک چند ماه طول می‌کشد. در نهایت پایه محکمی برای دندان مصنوعی جدید ایجاد می‌شود که دقیقاً مانند ریشه دندان طبیعی عمل می‌کند.
جای‌گذاری اباتمنت
پس از اتمام فرایند استئواینتگریشن جراحی دیگری برای جای‌گذاری اباتمنت انجام می‌شود؛ اباتمنت بخشی است که روکش دندان به آن متصل می‌شود. این جراحی کوچک معمولاً با استفاده از بی‌حسی موضعی و به صورت سرپایی انجام می‌شود.
جای‌گذاری اباتمنت طی مراحل زیر انجام می‌شود:
- جراح دهان و دندان لثه را باز می‌کند تا ایمپلنت دندان مشخص شود.
- اباتمنت را به ایمپلنت متصل می‌کند.
- بافت لثه را دور اباتمنت، نه روی آن، می‌بندد.
اباتمنت در بعضی موارد در همان زمان کاشت پست به ایمپلنت دندان متصل می‌شود. بنابراین یک مرحله جراحی از مراحل کاشت ایمپلنت کمتر می‌شود. چون اباتمنت از خط لثه عبور می‌کند، وقتی دهان‌تان را باز می‌کنید، دیده می‌شود. اباتمنت به همین شکل می‌ماند تا دندانپزشک پروتز دندان را کامل کند. برخی بیماران دیده شدن اباتمنت را دوست ندارند و ترجیح می‌دهند اباتمنت در عمل جداگانه‌ای متصل شود.
التیام یافتن لثه‌ها پس از اتصال اباتمنت تقریباً دو هفته طول می‌کشد. دندان مصنوعی پس از این مدت به اباتمنت متصل می‌شود.
جای‌گذاری دندان مصنوعی
پس از بهبود یافتن لثه‌ها قالب دیگری از دهان و دندان‌های باقی مانده گرفته می‌شود. از این قالب برای ساخت روکش شبیه به دندان طبیعی استفاده می‌شود. تازمانی‌که استخوان فک به اندازه کافی برای نگه داشتن دندان جدید قوی نشده است، روکش روی اباتمنت قرار داده نمی‌شود.
هر روکش در اکثر موارد به یک ایمپلنت متصل می‌شود. اما چون ایمپلنت بسیار محکم و قوی است، می‌توان یک ایمپلنت را با استفاده از بریج جایگزین چند دندان کرد.
عوارض کاشت ایمپلنت دندان آسیاب
نرخ موفقیت کاشت ایمپلنت دندان 98% است که از این تعداد 97% ماندگاری بالایی دارند. با این حال عوارضی در موارد نادر بروز می‌یابد که باعث پس زدن ایمپلنت می‌شود. هفت مشکل زیر شایع‌ترین عوارض کاشت ایمپلنت دندان هستند که باید مراقب بروزشان باشید:
- لق شدن ایمپلنت: لق شدن ایمپلنت احتمالاً شایع‌ترین عارضه است. لق شدن ایمپلنت دلایل مختلفی دارد. در بعضی موارد استخوان فک، احتمالاً به دلیل تحلیل استخوان ناشی از بالا رفتن سن، به اندازه کافی برای نگه داشتن ایمپلنت قوی نیست. کشیدن سیگار، بیماری لثه و کوتاهی در رعایت بهداشت دهان و دندان‌ها از جمله عامل‌های دیگری هستند که باعث لق شدن ایمپلنت می‌شوند. در صورت لق شدن ایمپلنت فوراً با جراح دهان تماس بگیرید.
- عفونت: عفونت یکی دیگر از عوارض شایع کاشت ایمپلنت دندان است. محل کاشت ایمپلنت ملتهب و عفونی می‌شود و در نتیجه بیمار دچار درد و حتی تب می‌شود. عفونت معمولاً مدت کوتاهی پس از جراحی ایمپلنت ایجاد می‌شود. دستورهای جراح را درباره مراقبت بعد از عمل برای تمیز نگه داشتن زخم جراحی به دقت رعایت کنید و اگر متوجه نشانه‌های عفونت شدید، فوراً با جراح تماس بگیرید.
- خونریزی: کاشت ایمپلنت گاهی باعث خونریزی مزمن می‌شود. بند نیامدن خونریزی باعث مشکلات مختلف، از ناراحتی معده گرفته تا کم‌خونی می‌شود. در اکثر موارد می‌توان خونریزی را با مداخله جراح متوقف کرد و ایمپلنت را حفظ نمود.
- جابه‌جایی بسیار جزئی: ایمپلنت گاهی کمی جابه‌جا می‌شود یا حرکت‌های بسیار کوچکی می‌کند که به آن میکرو حرکت می‌گویند. این حرکت‌های کوچک به اندازه لق شدن ایمپلنت جدی نیست و به راحتی متوجه‌شان نمی‌شوید. احساس فشردگی در دندان‌های اطراف ایمپلنت از نشانه‌های هشدار میکرو حرکت ایمپلنت است؛ همچنین ممکن است وقتی در آینه به خودتان نگاه می‌کنید، متوجه جابه‌جا شدن ایمپلنت بشوید. این جابه‌جایی‌های اندک نشانه هشدار اولیه‌ای است که اعلام می‌کند ایمپلنت به زودی لق خواهد شد. اگر به حرکات کوچک ایمپلنت مشکوک شدید، به دندانپزشک مراجعه کنید.
- واکنش آلرژیک: اکثر ایمپلنت‌ها از تیتانیوم ساخته می‌شود. حساسیت ناشناخته به تیتانیوم یا فلز دیگر در موارد بسیار نادر مشاهده می‌شود. تغییر مزه دهان، گزگز، التهاب یا ورم کردن ناحیه ایمپلنت از نشانه‌های حساسیت است. اگر به تیتانیوم حساسیت دارید، مواد جایگزینی هستند که می‌توان از آنها استفاده کرد. ایمپلنت در صورت حساسیت نشان دادن بیمار باید از دهان خارج شود. اگر فکر می‌کنید به ایمپلنت حساسیت دارید، به جراح معالج‌تان مراجعه کنید.
- آسیب عصبی: ایمپلنت گاهی بیش از حد به عصب نزدیک می‌شود و به آسیب عصبی دامن می‌زند. بی‌حسی یا گزگز زبان، لثه‌ها، لب‌ها و صورت از نشانه‌های آسیب عصبی است. مشکلات با درآوردن ایمپلنت برطرف می‌شود، اما احتمال دارد آسیب عصبی دائمی شده باشد. جراح متخصص ایمپلنت پیش از انجام عمل درباره تمام خطرهای احتمالی کاشت ایمپلنت، از جمله آسیب عصبی با شما صحبت خواهد کرد.
- وارد شدن به حفره سینوس: ایمپلنت فک بالا در موارد نادر وارد حفره سینوس می‌شود. این وضعیت با درد و عوارض دیگر در سینوس‌ها همراه است و خطر پس زدن ایمپلنت را نیز افزایش می‌دهد.
علائم نشان دهنده عدم موفقیت کاشت ایمپلنت دندان آسیاب
بسته به این‌که عوارض کاشت ایمپلنت در مراحل اولیه یا پایانی بروز یابد، ممکن است با بعضی از نشانه‌های هشدار زیر یا تمام‌شان رو به رو شوید:
- مشکل در جویدن غذا
- التهاب لثه
- عقب رفتن و تحلیل لثه
- افزایش ورم
- لق شدن ایمپلنت یا دندان جایگزین
- درد یا ناراحتی شدید
مراقبت‌های بعد از کاشت ایمپلنت دندان آسیاب
ایمپلنت دندان آسیاب نیز مانند دندان‌های طبیعی به رعایت بهداشت دهان و دندان در خانه و ویزیت‌های دوره‌ای دندانپزشکی نیاز دارد. رعایت بهداشت و معاینات دوره‌ای برای حفظ عملکرد ایمپلنت و پیشگیری از بیماری پری ایمپلنت (عفونت دور ایمپلنت) ضروری است. مسواک زدن و نخ کشیدن برای تمیز و عاری از پلاک نگه داشتن ایمپلنت لازم است.
متخصص لثه (پریودنتیست) بهترین برنامه مراقبت را پس از کاشت ایمپلنت با همکاری بیمار و دندانپزشک عمومی تهیه می‌کند. وقت ویزیت‌های تکمیلی دوره‌ای برای پایش ایمپلنت، دندان‌ها و لثه‌ها تنظیم می‌شود تا از سلامت‌شان اطمینان حاصل شود.
هزینه کاشت ایمپلنت دندان آسیاب و پوشش بیمه‌ای آن
هزینه کاشت ایمپلنت دندان آسیاب به نیازهای بیمار، مقدار استخوان و محل کاشت ایمپلنت بستگی دارد. متخصص ایمپلنت دندان هزینه را بر اساس نیازهای منحصربه‌فرد هر بیمار اعلام می‌کند. به همین دلیل نمی‌توان قیمت ثابتی را برای آن در نظر گرفت.
پرسش‌های پرتکرار
با ایمپلنت دندان آسیاب می‌توانم راحت غذا بخورم؟
در دوران بهبود پس از کاشت ایمپلنت باید غذاهای نرم میل کنید تا دهان و فک فرصت التیام یافتن داشته باشد. در این مدت از خوردن غذاهای چسبناک و یا سفت پرهیز کنید. پس از جوش خوردن ایمپلنت و بهبودی کامل می‌توانید هر غذایی دوست داشتید، نوش جان کنید.
جوش خوردن ایمپلنت دندان به استخوان فک چقدر طول می‌کشد؟
تقریباً چهار تا شش ماه طول می‌کشد تا ایمپلنت به استخوان فک جوش بخورد. پس از بهبودی کامل می‌توان روکش را جای‌گذاری کرد.
جراحی کاشت ایمپلنت دندان دردناک است؟
درد ناشی از جراحی کاشت ایمپلنت در واقع به سوراخ ایجاد شده در استخوان برای کاشت ایمپلنت مربوط نمی‌شود؛ درد معمولاً ناشی از دستکاری بافت نرم در طول عمل است.
چه کارهایی را نباید پس از جراحی کاشت ایمپلنت دندان انجام بدهم؟
تا 24 ساعت پس از جراحی کاشت ایمپلنت از تف کردن، خم شدن، نوشیدن مایعات با نی و شستشوی دهان خودداری کنید. ورزش یا فعالیت بدنی سنگین و سیگار کشیدن به مدت ده روز ممنوع است. در صورت تجویز دندانپزشک باید دهان را به مدت دو هفته با دهانشویه شستشو بدهید.
از کجا متوجه شوم که ایمپلنت دندان به خوبی در حال التیام یافتن است؟
زخم جراحی ایمپلنت تقریباً پس از دو هفته کاملاً التیام می‌یابد. در این زمان نباید در نزدیکی ایمپلنت حساسیت به لمس داشته باشید، یا ناحیه باید فقط اندکی حساس باشد و نباید درد یا ناراحتی باشید. پس از گذشت این مدت بخیه‌ها کشیده می‌شود یا اگر بخیه‌ها جذبی باشد، خود به خود می‌افتد.
پس از کاشت ایمپلنت دندان باید آنتی‌بیوتیک مصرف کنم؟
آنتی‌بیوتیک برای پیشگیری از عفونت‌های پس از عمل کاشت ایمپلنت مفید است. درمان پیشگیرانه با آنتی‌بیوتیک به بالا بردن نرخ موفقیت جراحی کاشت ایمپلنت و دوام بلندمدت ایمپلنت کمک می‌کند.
پس از کاشت ایمپلنت دندان می‌توانم از دهانشویه استفاده کنم؟
رعایت بهداشت دهان و دندان‌ها برای موفقیت کاشت ایمپلنت ضروری است. اما نباید بلافاصله پس از جراحی ایمپلنت دندان از دهانشویه استفاده کنید.
