دندان درد عصبی | علائم، علت ها و درمان

دندان درد عصبی، عارضه‌ای است که ممکن است به دلایل مختلفی رخ دهد؛ یکی از این دلایل که باعث ایجاد حساسیت و درد می‌شود، باز شدن روی عصب و در معرض هوا قرار گرفتن آن است. البته دندان درد عصبی دلایل دیگری نیز دارد. مثلاً ممکن است به دلیل استرس و یا دردهای عصبی ارجاعی، رخ دهد. دندان درد عصبی، باعث می‌شود که نتوانید از خوردن غذاها و نوشیدنی‌‌ها، لذت بیرید؛ بنابراین، اگر می‌خواهید از علل دندان درد عصبی و روش‌های درمانی آن آگاه شوید، این مقاله را بخوانید.

علائم دندان درد عصبی چیست؟

دندان درد عصبی، ابتدا به شکل یک درد و ناراحتی در دهان احساس می‌شود و به مرور زمان به یک درد شدید و ناراحت کننده تبدیل می‌شود. اقدام برای درمان سریع، به کاهش این درد کمک می‌نماید. در زیر متداول‌ترین علائم دندان درد عصبی ذکر شده است:

• درد  با محل نامشخص در امتداد خط لثه
• دندان دردی که در تمام دهان نیز احساس می‌شود.
• دردی که بعد از خوردن غذاهای گرم، سرد و اسیدی، شدیدتر می‌شود.

علت دندان درد عصبی چیست؟

دندان درد عصبی ممکن است به دلایل مختلفی ایجاد شود، از جمله:

درد عصب دندان

دلایل درد عصب دندان، شامل موارد زیر است:

• حساسیت دندانی

حساسیت دندانی، معمولاً تمام دندان‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد نه فقط یک دندان را. حساسیت دندانی، نوعی آسیب عصبی است که در اثر صدمه دیدن مینای دندان، به دلیل ترک، سایش و یا شکستن دندان، رخ می‌دهد. آسیب رسیدن به مینای دندان، موجب می‌‌شود که محرک‌های خارجی بتوانند به عصب دندان دسترسی پیدا نمایند و باعث ایجاد درد تمام دندان‌ها، در هنگام خوردن غذاهای سرد، گرم و یا اسید دار شوند. یکی از علل اصلی ایجاد حساسیت دندانی، استفاده مداوم از محصولات سفید کننده دندان است که باعث از بین رفتن مینای دندان شده و دندان‌ها را در معرض آسیب قرار می‌دهند.

• پوسیدگی دندان

پوسیدگی دندان، یکی دیگر از علل ایجاد درد عصبی دندان است. پوسیدگی دندان، معمولاً آسیبی به عصب دندان نمی‌رساند، اما اگر حفره دندان عمیق‌تر شود، می‌تواند منجر به صدمه دیدن عصب دندان شود؛ به خصوص زمانی که یک حفره بزرگ، در اثر پوسیدگی دندان ایجاد شود.

لازم است که اگر حفره‌ای در دندان خود مشاهده کردید، مخصوصاً اگر دندان درد عصبی نیز دارید، خیلی زود به دندانپزشک مراجعه نمائید.

دندانپزشک، پوسیدگی دندان شما را با روش‌های ترمیمی، درمان می‌کند. در بعضی موارد برای تسکین دندان درد عصبی، لازم است که دندان عصب کشی شود.

درد‌های عصبی ارجاعی

درد‌های عصبی ارجاعی، شامل موارد زیر است:

• دندان درد آتیپیک: این درد که به نام دندان درد خیالی و یا فانتوم هم شناخته می‌شود، درد مزمن در یک و یا چند دندان است. همچنین این درد ممکن است که در محل دندانی که کشیده‌اید و یا بعد از عصب کشی دندان بدون دلیل خاصی رخ دهد و به مرور افزایش پیدا کرده و منطقه وسیعی از فک و صورت را درگیر کند. به علاوه، علت بروز این درد‌ها، مشخص نیست و مانند دندان درد معمولی نمی‌توان آن را به راحتی درمان کرد. به دلیل اینکه با آزمایشات پزشکی و عکس رادیولوژی نمی‌توان علت دندان درد آتیپیک را مشخص نمود، دندانپزشک یک شرح حال کامل و تاریخچه پزشکی بیمار را می‌پرسد. نحوه درمان این نوع درد‌ها، معمولاً مصرف انواع داروهای مسکن برای کاهش درد است؛ البته مصرف این داروها درد را تسکین می‌دهد، اما نمی‌تواند آن را به کلی برطرف نماید.
• آسیب عصبی دهان: برای تشخیص آسیب عصبی دهان، معمولاً  آزمایشات زیر انجام می‌شود:
  • آزمایش الکترومیوگرافی (EMG). فعالیت‌های الکتریکی عضلات را نشان می‌دهد، و کاهش این فعالیت‌های الکتریکی، نشان دهنده آسیب رسیدن به اعصاب است. آزمایش مطالعه هدایت عصبی، با قرار دادن الکترودهایی در دو نقطه از بدن، مسیر عبور سیگنال‌های الکتریکی را اندازه گیری می‌نماید.
  • تست‌های MRI یا MRA. تصاویر سه بعدی از عصب را با جزئیات کامل، ایجاد می‌کنند تا بتوان آسیب عصبی را تشخیص داد.
• سندروم درد منطقه‌ای پیچیده

این عارضه که (CRPS) هم نامیده می‌شود عارضه‌ای همراه با درد و التهاب شدید است که در اثر آسیب عصبی رخ می‌دهد و مدت طولانی ادامه می‌یابد. این یک عارضه پیچیده‌ است که نمی‌توان آن را با یک آزمایش ساده تشخیص داد؛ با این وجود، می‌توان با کمک آزمایشات و اسکن‌های بخصوصی، نشانه‌های این عارضه را تا حدودی شناسایی نمود. مثلاً، اسکن MRI می‌تواند تصاویری از تغییرات بافت‌ها را ایجاد کند. همچنین، با آزمایشات سیستم عصبی سمپاتیک، می‌توان تغییرات دمای پوست، تعریق، جریان خون و یا سایر اختلالات در عملکرد عصبی را شناسایی کرد. با اسکن سه فاز استخوان، می‌توان تغییرات ایجاد شده در استخوان و گردش خون را مشاهده کرد. با کمک عکس اشعه ایکس، می‌توان میزان تقلیل مواد معدنی موجود در استخوان‌ها را که یکی از عوارض این بیماری است، تشخیص داد.

• بیماری‌های لثه

گاهی درد عصبی دندان، واقعاً ربطی به دندان ندارد؛ بلکه ناشی از مشکلات لثه‌ها است. بیماری‌های لثه، معمولا” به ریشه دندان‌ها و عصب دندان نیز سرایت می‌کنند. اگر درد عصبی دندان دارید و علت اصلی آن را نمی‌دانید، به خصوص اگر علائم  بیماری لثه، مانند حساسیت یا خونریزی لثه در حین مسواک زدن را مشاهده کردید، حتماً باید به دندانپزشک مراجعه کنید.

با انجام مراقبت‌های دندانپزشکی به موقع و صحیح، می‌توان درد عصبی دندان را که ناشی از بیماری‌های لثه است، در مدت کوتاه کاملاً درمان کرد.

استرس و اضطراب

استرس و اضطراب برای سلامتی انسان، بسیار مضر است؛ و اثرات خود را به طرق مختلفی در بدن نشان می‌دهد، که یکی از آن‌ها، دندان درد عصبی است. افرادی که دچار استرس و اضطراب هستند، معمولاً با مشکلات مختلف دندان، فک و لثه نیز درگیر می‌باشند. دندان درد عصبی، ناشی از استرس اگر درمان نشود، به تدریج بدتر می‌شود.

در بیشتر بیمارانی که مبتلا به دندان درد عصبی  ناشی از استرس هستند، علت اصلی درد، دندان قروچه، یعنی فشردن دندان‌ها به هم است. دندان قروچه به مرور زمان به دندان‌ها و لثه‌ها آسیب می‌رساند، در حالی که فرد مبتلا از آن بی‌خبر است.

• دندان قروچه ناشی از استرس

یکی از دلایل دندان قروچه کردن، وجود استرس در فرد است. این استرس خود را به صورت تنش عصبی در دهان نشان می‌دهد و باعث فشار آوردن دندان‌های بالا و پایین به یکدیگر می‌شود.

مشکل این است که بیمار از دندان قروچه خود بی اطلاع است بخصوص اگر شب‌ها اتفاق بیفتد. علائم دندان قروچه شامل، ساییدگی دندان‌ها، صدمه دیدن مینای دندان، دندان درد به دلیل پوسیدگی و احساس کشش شدید در مفصل فک می‌باشد.

• التهاب لثه ناشی از استرس

از دیگر عوارض مرتبط با استرس، می‌توان به بیماری‌های پریودنتال اشاره کرد. این عارضه، با ژنژیویت یا التهاب لثه آغاز می‌شود، و به مرور زمان، به التهاب مزمن لثه تبدیل شده و به ساختارهای نگهدارنده دندان، سرایت می‌کند و منجر به تخریب استخوان فک می‌گردد.

این بیماری، علائمی مانند قرمزی، خونریزی و درد دائم لثه و بافت‌های داخل دهان را به همراه دارد. هنگامی که لثه تحلیل می‌رود، عاج دندان در معرض دید قرار می‌گیرد و در بیماران حساسیت دندانی شدید ایجاد می‌کند.

• ایجاد زخم‌های دهانی به علت استرس

به دلیل استرس مداوم، سطح هورمون کورتیزول، از مقدار نرمال آن، بالاتر می‌رود؛ در نتیجه، سیستم ایمنی بدن تحریک می‌شود و باعث ایجاد آفت بر روی لثه، زبان و مخاط می‌گردد.

آفت‌ها زخم‌های گرد، سفید و بسیار دردناکی هستند؛ که در هنگام صحبت کردن، غذا خوردن یا مسواک زدن، درد و ناراحتی ایجاد می‌کنند.

• اختلالات مفصل گیجگاهی فکی

ما در هنگام استرس و اضطراب به طور ناخودآگاه فک‌هایمان را به هم می‌ساییم و به دندان‌ها فشار می‌آوریم و این فشار مستقیماً به مفصل گیجگاهی فکی منتقل می‌شود. این مفصل، در کنار گوش‌ها قرار دارد و فک پایین را به فک بالا متصل می‌نماید.

چه موقع به دندانپزشک مراجعه کنم؟

در صورتی که علائم دندان درد عصبی را داشتید و بیش از 2 روز ادامه پیدا کرد، به دندانپزشک مراجعه کنید. دندان درد عصبی با مصرف مسکن برطرف نمی‌شود.

تشخیص دندان درد عصبی

ابتدا شما باید علائم خود را برای دندانپزشک شرح داده و سوابق دندانپزشکی خود را به او بگویید، بعد از آن دندانپزشک دهان و فک شما را معاینه می‌کند تا سرنخی از مشکل شما پیدا نماید، سپس چند آزمایش خاص را انجام می‌دهد تا به او در تشخیص علت دندان درد عصبی شما کمک نماید.

یکی از این آزمایشات، عکسبرداری اشعه ایکس است که تصاویر دقیقی از دهان و فک شما که برای دندانپزشک قابل مشاهده نیستند را ارائه می‌دهد. بعد از آن دندانپزشک، اطلاعات بدست آمده از آزمایشات را بررسی کرده و علت دندان درد عصبی شما را تشخیص می‌دهد.

درمان دندان درد عصبی

روش‌های زیر برای درمان دندان درد عصبی کارساز هستند. برای درمان دندان درد عصبی که علت آن استرس و اضطراب است باید به یک روانپزشک مراجعه نمائید. برای درمان دندان درد عصبی که منشاء آن دردهای عصبی ارجاعی است، باید دقیقاً مشکلی که باعث دندان درد شما شده است، رفع کنید. مثلاً اگر شما مبتلا به سندروم درد منطقه‌ای پیچیده هستید، باید به یک پزشک متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید.

پر کردن دندان

پر کردن دندان، متداول‌ترین روش ترمیم دندان است. در این روش، دندان آسیب دیده با یک ماده پرکننده دندان پر می‌شود. ابتدا دندانپزشک دهان شما را بی‌حس می‌کند، بعد پوسیدگی دندان را برمی‌دارد و با یک ماده پرکننده دندان، حفره دندان را پر می‌کند. پرکردن دندان، مانع از تحریک عصب دندان به وسیله محرک‌های خارجی می‌شود.

عصب کشی

عصب کشی زمانی انجام می‌شود که پوسیدگی دندان آنقدر شدید بوده که به عصب دندان آسیب وارد کرده است. در این روش، عصب و پالپ دندان آسیب دیده به طور کامل برداشته می‌شود و سپس حفره دندان، ضدعفونی شده و مهر و موم می‌شود. عصب کشی باعث می‌شود که شما بدون اینکه دردی احساس کنید، باز هم بتوانید از دندان خود استفاده کنید.

توجه: پس از عصب کشی دندان، ممکن است نیاز باشد که برای پوشاندن دندان و جلوگیری از آسیب بیشتر به اعصاب، از روکش‌های دندان استفاده نمائید.

داروها

دندانپزشک همزمان با تشخیص و درمان علت زمینه‌ای دندان درد عصبی شما، جهت تسکین درد، برای شما استامینوفن، ناپروکسن و یا ایبوپروفن تجویز می‌نماید. همچنین برای کاهش درد، می‌توانید ژل‌های بی‌حس کننده مخصوص دندان را روی لثه‌ها و دندان‌های خود بمالید.

مراقبت‌های خانگی دندان درد عصبی

می‌توانید با انجام کارهای زیر، قبل از مراجعه به متخصص کمی درد خود را تسکین دهید:

• کمپرس یخ

قرار دادن کیسه یخ، بر روی صورت در محل دندانی که درد می‌کند، به کاهش درد و تورم کمک می‌نماید. مقداری یخ را داخل یک حوله نازک بگذارید و حدود ۱۵ دقیقه، آن را بر روی صورت خود نگه دارید. همچنین، می‌توانید برای چند ثانیه مقداری آب یخ را در دهان خود بگردانید؛ اما یخ را نجوید، زیرا این کار باعث شکستن دندان می‌شود.

• شستشو با آب نمک

محلول آب نمک خاصیت ضدعفونی کننده دارد و باعث کاهش درد، التهاب و تورم شده و به خارج شدن مواد غذایی که در بین دندان‌ها گیر کرده، کمک می‌کند. برای تهیه این محلول،، نصف قاشق چایخوری نمک را با یک لیوان آب گرم مخلوط کنید، سپس مقداری از آن را در دهان خود بچرخانید و بعد از چند ثانیه آن را بیرون بریزید.

• اجتناب از عوامل تحریک کننده عصبی

شما می‌توانید با شناسایی و دوری کردن از عواملی که باعث ایجاد دندان درد عصبی می‌شوند، این درد را کاهش داده و یا از به وجود آمدن آن جلوگیری کنید. این موارد عبارتند از:

• از مصرف نوشیدنی‌های خیلی گرم و یا خیلی سرد مانند قهوه، چای، نوشابه، بستنی و آب یخ، خودداری کنید.
• از خوردن غذای داغ خودداری کنید.
• خوراکی‌‌های خیلی شیرین مانند: نوشابه، کلوچه و آبنبات را مصرف نکنید.
• از مصرف خوراکی‌های ترش، مانند آب لیمو، گوجه فرنگی و سرکه سیب خودداری کنید.
• با انگشت و یا زبان، دندان‌ها و لثه‌های خود را تحریک نکنید.

آیا دندان درد عصبی قابل پیشگیری است؟

شما می‌توانید با انجام کار‌های ساده زیر، از بروز دندان درد عصبی پیشگیری کنید.

• دو بار در روز مسواک بزنید: مسواک زدن برای حفظ سلامت دندان‌ها و لثه‌ها بسیار مهم است و پلاک، جرم و ذرات غذا را از سطح دندان‌ها پاک می‌کند. پلاک‌ها محل تجمع باکتری‌هستند، باکتری‌ها ذرات غذای باقی مانده در بین دندان‌ها را تجزیه کرده و اسید تولید می‌نمایند و این اسید به دندان‌ها و اعصاب آن‌ها آسیب می‌رساند.
• کشیدن روزانه نخ دندان: کشیدن نخ دندان، برای حذف ذرات مواد غذایی بین دندان‌ها است و مانند مسواک زدن، پلاک‌ها را نیز پاک می‌کند. به دلیل اینکه برس‌های مسواک نمی‌تواند شکاف باریک بین دندان‌ها را پاک کند، برای تمیز کردن این نواحی از نخ دندان استفاده می‌شود.
• غذاها و نوشیدنی‌های شیرین را کمتر مصرف کنید: مواد قندی برای دندان‌‌ها بسیار مضر است؛ زیرا مواد قندی، ماهیت اسیدی دارند و روی سطح دندان‌ها می‌چسبند. همچنین باکتری‌های موجود در دهان از قند تغذیه می‌کنند و آن را به اسید تبدیل می‌نمایند. اشخاصی که مقدار زیادی غذا و نوشیدنی‌ شیرین مصرف می‌کنند بیشتر دچار پوسیدگی دندان می‌شوند.
• آب زیاد بنوشید: نوشیدن مقدار زیادی آب در روز، هم برای سلامت عمومی بدن، بسیار مفید است و هم به سلامت دندان‌ها کمک می‌کند؛ زیرا نوشیدن آب، باعث تمیز شدن دهان می‌شود و قند، ذرات غذا و باقی مانده‌ها را فضای دهان خارج می‌کند. نوشیدن مقدار زیادی آب در طول روز، از تماس چیزهایی که به دندان‌ها آسیب می‌زند جلوگیری می‌کند.
• در سال دو بار، برای معاینه به دندانپزشک مراجعه کنید: معاینات منظم دندانپزشکی در پیشگیری از دندان درد عصبی بسیار موثر است؛ زیرا مشکلات دندانی که ممکن است منجر به دندان درد عصبی شوند، دارای علائمی هستند که دندانپزشک می‌تواند آن‌ها را در یک معاینه معمولی تشخیص دهد. انجام معاینات منظم به دندانپزشک این امکان را می‌دهد تا مشکلات دهان و دندان را قبل از اینکه باعث ایجاد درد شوند برطرف نماید.

سؤالات متداول

دندان درد عصبی، چقدر طول می‌کشد؟

تقریباً دندان درد عصبی ممکن است از چند روز تا ۴ الی ۶ هفته و در بعضی موارد حتی بیشتر از این طول بکشد.

آیا ممکن است دندان درد عصبی خود به خود درمان شود؟

اگر دندان درد عصبی دارید، باید برای درمان آن به دندانپزشک مراجعه کنید، زیرا ممکن است علت جدی‌تری داشته باشد.

چگونه می‌توانم با دندان درد عصبی بخوابم؟

در هنگام خوابیدن، چند بالش را زیر سر خود بگذارید تا از هجوم خون به سر جلوگیری کنید، زیرا این باعث می‌شود که دندان درد عصبی بدتر شود.

چرا دندان درد عصبی، در شب بدتر می‌شود؟

زیرا هنگامی که برای خوابیدن دراز می‌کشید، خون بیشتری به مغز شما می‌رسد، و گردش خون بیشتر، باعث می‌شود دندان درد را بیشتر از حالت ایستاده حس کنید. افزایش جریان خون، به دندانی که درد می‌کند فشار بیشتری وارد می‌نماید.

آیا پاراستامول به تسکین دندان درد عصبی کمک می‌کند؟

پاراستامول مسکن خوبی است، اما به دلیل اینکه التهاب را کاهش نمی‌دهد، برای تسکین دندان درد عصبی زیاد موثر نیست.

مصرف چه غذاهایی به ترمیم عصب دندان کمک می‌کند؟

غذاهای حاوی ویتامین B، مانند اسفناج، مارچوبه و کلم بروکلی در بازسازی اعصاب بسیار مفید هستند؛ بنابراین اگر دندان درد عصبی شما به دلیل مشکلات عصبی باشد می‌توانند موثر باشند.