عصب کشی دندان یکی از روش‌های درمانی است که به منظور از بین بردن درد و عفونت داخل دندان انجام می‌شود و همچنین از عفونت‌های بعدی نیز جلوگیری می‌کند. این عمل در پالپ دندان که در کانال ریشه قرار دارد، انجام می‌شود. در هنگام عصب کشی، ابزار دندانپزشکی از بخش پالپ دندان، برای درمان وارد می‌شوند. ممکن است به نظر بیاید که این روش بسیار دردناک است، اما در نهایت موجب از بین رفتن درد شما می‌شود.
چه زمانی عصب کشی دندان لازم است؟
کانال ریشه در واقع قسمتی از دندان است. این بخش توخالی شامل بافت عصبی، رگ‌های خونی و سلول‌های دیگر است که به آن پالپ گفته می‌شود.
دندان از تاج و ریشه تشکیل شده است. تاج در بخش بالایی لثه قرار دارد و ریشه‌ها در بخش زیرین هستند. ریشه، دندان را به استخوان فک متصل می‌کند.
در داخل تاج و ریشه دندان، پالپ یا کانال ریشه قرار دارد. پالپ در واقع منطقه‌ای است که دندان را تغذیه و رطوبت اطراف را تامین می‌کند. عصب‌هایی که در پالپ قرار دارند، دمای سرد و گرم را به عنوان درد احساس می‌کنند.
عصب کشی روشی ساده برای کاهش درد و همچنین حفظ دندان شما است. معمولاً زمانی که بیماران دچار التهاب و یا عفونت در ریشه دندان می‌شوند، به عصب کشی نیاز پیدا می‌کنند. در طول عصب کشی، دندانپزشک، پالپ داخل دندان را با دقت برداشته، کانال‌های ریشه را تمیز و ضدعفونی کرده و شکل می‌دهد. در نهایت پس از اتمام کار دندان را با موادی مخصوص پر می‌کنند.
علائم عفونت پالپ عبارتند از:
- درد داشتن هنگام خوردن یا نوشیدن غذا و نوشیدنی سرد یا گرم
- درد در هنگام جویدن
- لق شدن دندان
در صورتی که عفونت دندان شما زیاد شود، علائم دندان درد کاهش یافته و به نظر می‌رسد که دندان شما بهبود یافته است، اما حقیقت این است که عفونت از طریق کانال ریشه پخش شده است.
اگر شما علائم دیگری نظیر:
- درد مجدد درهنگام جویدن
- متورم شدن لثه در نزدیک دندان
- ترشح چرک از دندان آسیب دیده
- گونه یا فک متورم
- دندان رنگش تیره‌‌تر می‌شود
در صورتی که دچار دندان درد شدید، لازم است که حتماً به دندانپزشک مراجعه کنید. در صورتی که دندان شما عفونی شده باشد، پالپ آن بهبود نمی‌یابد به عبارتی به حال خود گذاشتن دندان عفونی آن را بدتر خواهد کرد.
علاوه بر آن دندان دچار عفونت باعث می‌شود، که شانس کمتری برای عصب کشی دندان وجود داشته باشد.
اگرچه آنتی بیوتیک‌ها می‌توانند به درمان عفونت فراتر از ریشه دندان و تورم لثه کمک کنند، اما برای درمان عفونت باکتریایی ریشه بی تاثیر هستند.
تشخیص و آماده سازی
قبل از انجام عصب کشی، تشخیص محل صحیح پالپ دندان و بافت‌های پری آپیکال اطراف آن ضروری است. این قضیه به دندانپزشک اجازه می‌دهد تا بهترین گزینه درمانی را برای شما انتخاب کند و موجب حفظ و ماندگاری بیشتر دندان و بافت‌های اطراف آن شود. گزینه‌های درمانی برگشت ناپذیر پالپ ملتهب، شامل کشیدن دندان یا برداشتن پالپ می‌شود.
برداشتن پالپ عفونی و ملتهب، دندانپزشک را قادر می‌سازد تا طول عمر و عملکرد دندان را افزایش دهد. گزینه درمانی انتخاب شده وابسته به وضعیت دندان و همچنین خواسته بیمار است. شرح حال کامل علائم و سابقه پزشکی بیمار همراه با معاینه بالینی داخل و خارج دهان و همچنین انجام آزمایش‌های تشخیصی برای عصب‌کشی لازم است.
چندین آزمایش تشخیصی وجود دارند که می توانند به تشخیص پالپ دندان و بافت های اطراف آن کمک کنند. که شامل:
- لمس کردن: منطقه‌ای که نوک ریشه از بافت‌های پوشاننده قابل تشخیص بوده از طریق لمس کردن مشخص می‌شود که آیا تورم یا حساسیت در آن منطقه وجود دارد یا خیر.
- حرکت کردن: ارزیابی اینکه دندان در جای خود بیش از حد طبیعی حرکت می‌کند یا خیر.
- حساسیت به ضربه: روی دندان ضربه وارد می‌شود تا میزان حساسیت سنجیده شود.
- تاباندن نور: به دندان نور تابانده می‌شود تا بررسی شود که آیا شکستگی قابل توجهی وجود دارد یا خیر.
- تنبل بودن دندان: از بیمار خواسته می‌شود که یک وسیله پلاستیکی را گاز بگیرد؛ در صورتی که درهنگام گاز گرفتن از درد شکایت داشته باشد می‌توان از طریق این درد، دندان آسیب دیده را مشخص کرد.
- رادیوگرافی
- تست پالپ دندان
در صورتی که دندانی به دلیل پوسیدگی، ترک خوردن و غیره شدیداً آسیب دیده باشد، احتمال عفونت در آینده برای آن بسیار محتمل و اجتناب ناپذیر است، به همین دلیل برای جلوگیری از چنین عفونتی، برداشتن بافت پالپ توسط دندانپزشک توصیه می‌شود. در چنین وضعیتی معمولاً مقداری التهاب و عفونت در داخل و یا زیر دندان وجود دارد.
عصب کشی دندان چگونه انجام شود؟
عصب کشی دندان معمولاً طی سه مرحله انجام می‌شود و انجام آن یک تا سه جلسه طول می‌کشد.
تمیز کردن کانال ریشه
ابتدا دندانپزشک هر چیزی که در داخل کانال ریشه وجود دارد را خارج می‌کند.
در مرحله اول بی حسی موضعی انجام می‌گیرد سپس دندانپزشک یک سوراخ کوچک روی سطح دندان ایجاد می‌کند و بافت پالپ بیمار و مرده را با پنس‌های بسیار کوچک خارج می‌کند.
پر کردن کانال ریشه
در مرحله دوم، دندانپزشک با استفاده از وسیله‌های مخصوص یونیت دندانپزشکی، ناحیه توخالی را تمیز کرده، شکل داده و ضد عفونی می‌کند. سپس دندان با مواد پلاستیکی مانند پر شده و با استفاده از سیمان چسبنده به طور کامل آب بندی می‌شود.
پس از عصب کشی، دندان مرده به حساب می‌آید و بیمار دیگر هیچ دردی را احساس نخواهد کرد، زیرا بافت عصبی برداشته شده و عفونت نیز از بین رفته است.
اضافه کردن تاج یا پر کردن دندان
پس از عصب کشی، دندان شکننده تر از قبل می‌شود. دندانی که بدون پالپ است، باید از رباطی که دندان را به استخوان متصل می‌کند، تغذیه کند. این منبع برای دندان کافی است، اما با گذشت زمان، دندان شکننده‌تر از قبل می‌شود، بنابراین روکش و مواد پرکننده از آن محافظت می‌کنند.
تا زمانی که تاج بر روی دندان گذاشته نشده باشد، بیمار نباید با آن غذا بجود و یا چیزی را گاز بگیرد. هنگامی که روکش بر روی دندان گذاشته شد، فرد می‌تواند مانند قبل از دندان استفاده کند.
عصب کشی برخی اوقات فقط یک نوبت طول می‌کشد، اما اگر چند بخش با عفونت‌های بزرگ درگیر شده باشند، نیاز به یک یا دو نوبت دیگر نیز خواهد بود.
مراقبت های لازم بعد از عصب کشی دندان
لازم است که پس از عصب کشی، مراقبت‌های لازم را از دندان‌های خود انجام دهید و همچنین تا زمان کامل شدن روند درمانی از خوردن و جویدن غذاهای سفت خودداری کنید.
پس از اتمام درمان، دندان ترمیم شده دیگر نباید دردناک باشد، اگرچه شما ممکن است تا چند روز احساس درد را تا حدی داشته باشید.
برای کاهش ناراحتی شما می‌توانید از مسکن‌های بدون نسخه مانند پاراستامول یا ایبوپروفن استفاده کنید. اگر بعد از استفاده از مسکن‌ها همچنان درد یا تورم داشتید به دندانپزشک مراجعه کنید.
در صورت رعایت موارد زیر شما نیازی به عصب‌کشی پیدا نخواهید کرد:
- تمیز نگه داشتن دندان
- زیاد نخوردن غذای شیرین
- ترک سیگار
- مراقبت صحیح از دندان و لثه
عوارض عصب کشی دندان
عصب کشی دندان همچون روش‌های درمانی دیگر، ممکن است عوارض داشته باشد:
- در برخی اوقات دندانپزشک تنها سه کانال از چهار کانال ریشه دندانی را پیدا و درمان می‌کند و در صورتی یک کانال درمان نشده باقی بماند، عفونت ممکن است ادامه یافته و به استخوان منتقل شود.
- دندانپزشک باید مطمئن شود که مواد پرکننده دندان به اندازه کافی به داخل کانال رفته و آن را پر کرده است، زیرا در صورتی که کانال ریشه به درستی بسته نشده باشد، عفونت ممکن است مجدداً بازگردد.
- در هنگام عمل، ریشه دندان ممکن است ترک بخورد، توسط وسایل دندانپزشکی بشکند و یا کانال داخل دندان سوراخ شود. این عارضه موجب می‌شود که عمل پر کردن دندان سخت شود.
در صورت بروز عوارض، دندانپزشک سعی می‌کند تا مشکل را اصلاح کرده و کانال ریشه را درست کند.
برای جلوگیری از بروز این عوارض، بیماران باید همیشه طبق دستورالعمل‌های دندانپزشک رفتار کنند. همچنین در صورت نیاز به آنتی بیوتیک، کامل کردن دوره درمانی ضروری است.
پس از اتمام عصب کشی، قرار دادن یک پوشش دهنده دائمی نظیر تاج ضروری است.
عوارض نادر عصب کشی دندان
معمولاً عصب کشی دندان جزو عمل‌های روتین و ساده محسوب می‌شود. اما در صورتی که دچار افزایش درد یا عوارض جانبی دیگر شدید باید سریعاً به دندانپزشک رجوع کنید. برخی از عوارض احتمالی عصب کشی دندان عبارت است از:
- تغییر رنگ در دندان: زمانی که عصب‌های دندان برداشته می‌شوند، باعث تغییر رنگ جزئی در دندان خواهد شد. بسیاری از بیماران متوجه تغییر رنگ نمی‌شوند. این تغییر رنگ در اکثر موارد قابل مشاهده نیست، زیرا در اکثر مواقع پس از عصب کشی دندان نیاز به روکش خواهد بود. در مواردی که روکش گذاشته نمی‌شود، می‌توان از بلیچینگ برای برطرف شدن تغییر رنگ استفاده کرد.
- کاهش عملکرد دندان پس از درمان: پس از عصب کشی، ساختار دندان ضعیف تر از قبل خواهد شد و همچون گذشته کارایی ندارد. علاوه بر آن خطر شکستگی آن در مقابل سایر دندان‌ها کمی بیشتر می‌شود. در صورتی که روی دندان خود عصب کشی انجام داده اید، باید از خوردن غذاهای سفت مانند بادام خودداری کنید یا به جای آن از دندان دیگر استفاده کنید. برای جلوگیری از خطر شکستگی، همیشه باید روکش دندانی روی دندان درمان شده انجام شود.
- عفونت حاد: بعضی اوقات دندان عصب کشی شده ممکن است مجدد دچار عفونت شود. در این صورت تنها راه درمان کشیدن دندان است.
- التهاب: به عنوان بخشی از عصب کشی دندان، کانال ریشه باید ضد عفونی شود، و پالپ از اتاقک‌های کانال باید خارج شود. پالپ در کانال‌های مرکز دندان قرار دارد و با پایانه‌های عصبی پر شده است. دلیل این امر این است که کمی درد برای چند روز می‌تواند از عوارض عصب کشی دندان باشد.
- افزایش تورم: در هنگام تمیز کردن مواد شیمیایی مورد استفاده در عصب کشی دندان، ممکن است این عمل موجب تحریک و ایجاد عفونت‌های طولانی مدت در دندان مرده شود. زمانی که این اتفاق در بدن رخ می‌دهد، ممکن است موجب واکنشی شود که برای مدتی کوتاه باعث تورم در آن ناحیه شود.
علاوه بر آن، ممکن است برخی دیگر از عوارض جانبی کشف نشده عصب کشی دندان نیز وجود داشته باشد. در صورت تداوم این عوارض، باید در اسرع وقت به دندانپزشک خود مراجعه کنید.
پیشگیری از عفونت ریشه دندان
به منظور جلوگیری از عفونت، پوسیدگی و ایجاد بیماری در دندان و لثه، دندانپزشکان توصیه می‌کنند:
- حداقل دو بار در روز مسواک زده شود به خصوص در هنگام شب و قبل از خواب
- استفاده از خمیردندان حاوی فلوراید
- استفاده از مسواک مناسب و تعویض مرتب آن
- معاینه شدن دندان توسط دندانپزشک هرچند وقت یکبار
- استفاده از نخ دندان برای تمیز کردن بین دندان‌ها و جلوگیری از ایجاد پلاک
- اجتناب از خوردن نوشیدنی و غذاهای شیرین و پیروی از رژیم غذایی سالم
هزینه عصب کشی دندان چقدر است؟
هزینه درمان دندان بسیار متفاوت است، اما قیمت عصب کشی معمولاً مناسب می‌باشد. به طور کلی با توجه به تعداد دندانی که به درمان نیاز دارد، میزان قیمت متغیر می‌باشد. همچنین مدت زمان عمل نیز نقش مهمی در قیمت نهایی خواهد داشت.
یکی دیگر از گزینه‌های درمانی، کشیدن دندان است که پس از آن هزینه ایمپلنت یا بریج برای جایگزینی دندان معمولاً گرانتر از عصب کشی خواهد بود. کشیدن دندان همچنین می‌تواند منجر به نامرتبی در دندان و مشکل در جویدن شود.
سوالات متداول
آیا فرد باردار می‌تواند عمل عصب کشی دندان را انجام دهد؟
عصب کشی را می‌توان در دوران بارداری انجام داد، اما قبل از انجام هرگونه درمان حتماً بارداری خود را به دندانپزشک گزارش دهید.
عصب کشی چقدر دردناک است؟
دردی که در دندان می‌پیچد ناشی از عفونت است. درمان باعث درد نمی‌شود و در واقع به تسکین آن کمک می‌کند.
دندانپزشک می‌تواند با بی حس کردن دندان و ناحیه اطراف آن میزان درد را در هنگام عمل کاهش دهد.
چه چیزی باعث می‌شود که دندان عصب کشی شده به درمان اضافی نیاز داشته باشد؟
وارد شدن ضربه جدید، پوسیدگی عمیق، یا پرکردگی ناکامل، ترک خوردگی و یا شکستگی ممکن است که موجب ایجاد عفونت جدید شود. در برخی موارد، دندانپزشک ممکن است کانال دندان را بسیار مشکل‌دار (کوچک و یا دارای انحنا) ببیند که این قضیه موجب می‌شود نیاز به جلسات درمانی دیگر نیز باشد.
آیا می‌توان تمام دندان‌ها را توسط عصب کشی درمان کرد؟
معمولاً اغلب دندان‌ها با این روش درمان پذیرند، اما گاهی اوقات به دلایل زیر دیگر نمی‌توان دندان را نجات داد:
کانال‌های ریشه آن دندان در دسترس نیستند، ریشه به شدت شکسته و آسیب دیده است، دندان از حمایت استخوانی کافی برخوردار نبوده و یا قابل ترمیم نیست. با این وجود، پیشرفت در علم دندانپزشکی موجب شده است که امکان حفظ بسیاری از دندان‌ها وجود دارد. در صورتی که که عصب کشی دندان موثر نبود، می‌توان با جراحی ریشه دندان را نجات داد.
پس از عصب کشی دندان چه چیزی باید بخورم؟
پس از عصب کشی دندان، بهتر است که از غذاهای نرمی نظیر سس سیب، ماست، تخم مرغ و ماهی استفاده کنید که نیاز به جویدن بسیار کمی دارند. از خوردن غذاهای سفت یا گرم که ممکن است به دندان‌های شما آسیب بزنند، خودداری کنید. برخی از دندانپزشکان توصیه می‌کنند که تا چند ساعت غذا نخورید، زیرا تا زمانی که بی حسی دهان از بین نرفته ممکن است زبان خود را گاز بگیرید.
آیا عصب کشی دندان را می‌کشد؟
عصب کشی دندان را از بین نمی‌برد و پس انجام، دندان می‌تواند همچون گذشته به کار خود ادامه دهد. با این حال پس از انجام عمل، اعصاب داخل دندان از بین می‌روند، اما چون این اعصاب عملکرد بسیار کمی در دندان دارند، عوارض زیادی به وجود نمی‌آید.
آیا عمل عصب کشی می تواند نافرجام باشد؟
عمل عصب کشی ممکن است به دلایل مختلفی از کار بیفتند، مثلاً اگر در ابتدا کانال‌های دندان تمیز نشده باشد، تاج دچار شکستگی شده باشد و اساساً هر چیزی که دندان عصب کشی شده را دچار آسیب کرده باشد، ممکن است ایجاد عفونت کند و دندان‌های دیگر را نیز تحت تاثیر قرار دهد.
اگر تمام کانال‌های ریشه درمان نشوند چه اتفاقی می‌افتد؟
در صورت عدم درمان کامل، عفونت در دندان می‌تواند به سایر قسمت‌های بدن سرایت کند و در برخی موارد حتی زندگی فرد را تهدید کند. در هنگام عصب کشی پالپ عفونی باید کامل برداشته شود.
آیا عصب کشی دندان باعث سرطان می‌شود؟
هیچ مدرکی مبنی بر اینکه عصب کشی می‌تواند باعث سرطان شود وجود ندارد. در واقع این عمل تنها راه برای بهبود و درمان دندان عفونی است که می‌تواند گسترش یابد و موجب بیماری‌های جدی‌تر شود. تمام صحبت‌ها مبنی بر اینکه عصب کشی باعث سرطان یا سایر بیماری‌ها می‌شوند، افسانه است.
عصب کشی چقدر طول می‌کشد؟
معمولاً این عمل در هر جلسه ۹۰ دقیقه طول می‌کشد.
آیا می‌توانید قبل از عصب کشی غذا بخورید؟
شما می‌توانید قبل از عصب کشی دندان همچون گذشته غذا بخورید، و اکثراً دندانپزشک به بیمار اجازه می‌دهد تا ۱ ساعت قبل از عمل، غذا بخورد. با این وجود، همچون سایر عمل‌های دهانی و دندانی دیگر دندانپزشکان ترجیح می‌دهند تا قبل از عمل، دندان‌های خود را مسواک بزنید.
عصب کشی بهتر است یا کشیدن دندان؟
مسلماً عصب کشی به دلیل حفظ دندان و باقی ماندن لبخند زیبا وسالم از کشیدن دندان بهتر است.
آیا انجام عصب کشی برای کودکان ضروری هستند؟
ممکن است برای شما سوال پیش آمده باشد که آیا عصب کشی برای کودکان ضروری است یا خیر. در واقع عصب کشی را می‌توان بر روی دندان شیری و یا دندان‌های معمولی نیز انجام داد. مواقعی وجود دارند که برای جلوگیری از خراب شدن دندان، عصب کشی ضروری است. به طور کلی عصب کشی در هر سنی قابل انجام بوده و زمانی که به دندان آسیب جدی وارد شده است انجام آن ضروری خواهد بود. در صورتی که فکر می کنید کودک شما نیاز به عصب کشی دارد حتما با دندانپزشک اطفال تماس بگیرید.
