وقتی دندان‌های شما حساس می‌شود، اعمالی چون مسواک زدن، خوردن و آشامیدن نیز می‌توانند باعث درد موقت دندان و تیرکشیدن آنها شود. حساسیت دندان معمولاً نتیجه ساییدگی مینای دندان یا آسیب به ریشه دندان می‌باشد. با این حال، گاهی اوقات، ناراحتی دندان توسط عوامل دیگری مانند پوسیدگی، دندان ترک خورده یا لب پر شده، پرکردگی از بین رفته یا بیماری لثه ایجاد می‌شود. اگر این حساسیت دندان شما را آزار می‌دهد بهتر است به دندانپزشک مراجعه کنید. وی می‌تواند علل اصلی دندان درد شما را شناسایی کرده و درمان مناسب را بیابد.
علت حساسیت دندان چیست
دلایل زیر می‌تواند باعث حساس شدن دندان‌ها شود:
محکم مسواک زدن
گاهی اوقات حساسیت دندان ناشی از مسواک زدن با نیروی زیاد یا استفاده از مسواک با موهای سفت می‌باشد. با گذشت زمان و چنین مسواک زدنی، لایه‌های محافظ دندان‌های شما از بین رفته و پوسیدگی دندان ممکن است رخ دهد. هنگامی که پوسیدگی زیاد شود و بعضا به عصب دندان برسد، دمای بالا/پایین یا غذاهای اسیدی یا چسبنده همگی می‌توانند باعث حساسیت و ناراحتی دندان شوند. آسان‌ترین راه حل این است که از مشواک نرم استفاده کنید و نیز آرام مسواک بزنید.
خوردن غذاهای اسیدی
اگر پوسیدگی دندان به عصب رسیده باشد، غذاهای اسیدی مانند سس گوجه فرنگی، لیمو، گریپ فروت، کیوی و ترشی می‌توانند باعث درد دندان شوند. بنابراین پرهیز از این غذاها می‌تواند به شما در جلوگیری از هرگونه ناراحتی دندان کمک کند.
دندان‌هایتان را روی هم می‌سایید
با اینکه مینای دندان، لایه‌ای محکم است اما ساییدن دندان‌ها روی یکدیگر می‌تواند به مرور مینای دندان را از بین ببرد. وقتی چنین شد، دندان در معرض پوسیدگی قرار گرفته و اگر پوسیدگی پیشرفت کند، ممکن است اعصاب دندان نیز آسیب ببینند. بنابراین بهتر است با دندانپزشک خود در مورد استفاده از گارد دندان صحبت کنید. بهترین انواع گارد دندان، به صورت سفارشی و متناسب با بایت شما ساخته می‌شوند.
استفاده از خمیر دندان سفید کننده
بسیاری از تولید کنندگان خمیردندان، ماده سفید کننده دندان را به فرمولاسیون خمیردندان خود اضافه می‌کنند و برخی از افراد نسبت به دیگران حساسیت بیشتری نسبت به این مواد دارند. اگر خمیر دندان شما حاوی مواد سفید کننده است، به سراغ یک خمیردندان دیگر بروید.
استفاده زیاد از دهانشویه
مانند خمیردندان سفید کننده، برخی از دهانشویه‌ها، حاوی الکل و سایر مواد شیمیایی هستند که می‌توانند دندان‌های شما را حساس‌تر کنند، به خصوص اگر دندان شما حساس باشد. در عوض، دهانشویه‌های خنثی با فلوراید را جایگزین کنید یا به کل از شستشوی دهان با دهانشویه صرف نظر کنید و نیز به نخ دندان کشیدن و مسواک زدن بیشتر اهمیت دهید.
بیماری لثه
تحلیل لثه‌ها که با افزایش سن به طور فزاینده‌ای شایع می‌شود (به‌خصوص اگر بهداشت دندان را رعایت نکنید)، می‌تواند باعث حساسیت دندان‌ها شود. اگر مشکل حساسیت دندان‌های شما از بیماری یا التهاب لثه باشد، دندانپزشک شما باید در ابتدا این بیماری را درمان کند.
پلاک دندانی بیش از حد دارید
هدف از نخ دندان کشیدن و مسواک زدن، از بین بردن پلاک‌هایی است که بعد از غذا خوردن روی دندان ایجاد می‌شود. تجمع بیش از حد پلاک می‌تواند باعث از بین رفتن مینای دندان و به طبع حساس‌تر شدن آنها شود؛ زیرا محافظتی که مینای دندان به همراه دارد، از بین خواهد رفت. حال راه حل این است که بهداشت روزانه دهان و دندان خود را انجام داده و هر شش ماه یک بار، یا در صورت لزوم بیشتر، به دندانپزشک خود برای چکاپ مراجعه کنید.
انجام یک کار دندانپزشکی
معمولاً بعد از عصب کشی، کشیدن دندان یا روکش کردن، دندان حساس می‌شود. اگر علائم پس از مدت کوتاهی از بین نرفتند، باید دوباره به دندانپزشک خود مراجعه کنید، زیرا ممکن است نشانه عفونت دندان باشد.
کمبود ویتامین
ثابت شده است که کمبود ویتامین‌های مختلف باعث حساسیت دندان می‌شود. از جمله کلسیم که برای تقویت استخوان‌های ما شناخته شده است. کمبود ویتامین D نیز می‌تواند باعث پوسیدگی دندان شود که به دنبال آن باعث حساسیت دندان نیز می‌گردد. در نهایت، کمبود ویتامین B12 می‌تواند خطر ابتلا به بیماری لثه را افزایش دهد.
ترک خوردگی دندان
دندان شکسته یا ترک خورده می‌تواند باعث ایجاد دردی شود که فراتر از حساسیت دندان است.
در اطراف پرکردگی دندان، پوسیدگی وجود دارد
با افزایش سن، پرکردگی‌ها می‌توانند ضعیف شده و یا شکسته شوند. تجمع باکتری‌ها در این شکاف‌های کوچک آسان است که در نهایت باعث تجمع اسید و تجزیه مینای دندان می‌شود.
عوامل تحریک کننده حساسیت دندان
افرادی که حساسیت دندان دارند ممکن است در قبال محرک‌هایی خاص، درد یا ناراحتی را تجربه کنند. همچنین این درد ممکن است در عصب دندان آسیب دیده احساس شود. رایج‌ترین محرک‌ها عبارتند از:
- غذاها و نوشیدنی‌های گرم
- غذاها و نوشیدنی2های سرد
- هوای سرد
- غذاها و نوشیدنی‌های شیرین
- غذاها و نوشیدنی‌های اسیدی
- آب سرد، به ویژه در طول مسواک زدن
- مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن
- دهانشویه‌های حاوی الکل
علائم شما ممکن است به مرور زمان و بدون هیچ دلیل واضحی ظاهر شوند و از بین بروند. همچنین آنها ممکن است از خفیف تا شدید متغیر باشند.
چه موقع به دکتر مراجعه کنم؟
اگر حساسیت دندان شما شدید و بی‌اثر به درمان‌های انجام شده می‌باشد، حتماً به دندانپزشک خود مراجعه کنید تا وی بتواند علت حساسیت دندان شما و بهترین راه حل ممکن را ارائه دهد.
تشخیص علت حساسیت دندان
دندانپزشک، سلامت دندان‌های شما را مانند پوسیدگی، پرکردگی‌های شل یا لثه‌های تحلیل رفته را بررسی می‌کند. وی می‌تواند این کار را در طول تمیز کردن معمول دندان انجام دهد؛ بدین صورت که وی دندان‌های شما را تمیز می‌کن و یک معاینه بصری در حین تمیز کردن انجام می‌دهد. نیز در حین بررسی، از ابزارهای دندانپزشکی برای بررسی حساسیت دندان‌های شما استفاده خواهد شد و نیز ممکن است برای رد کردن عللی مانند پوسیدگی، اسکن اشعه ایکس نیاز باشد.
درمان حساسیت دندان
درمان دقیق حساسیت دندان به علت آن بستگی دارد، اما به طور کلی دندانپزشک راهکارهای زیر را توصیه خواهد کرد:
- خمیر دندان ضدحساسیت: خمیردندان ضد حساسیت گاهی می‌تواند به جلوگیری از درد ناشی از حساسیت دندان کمک کند. انواع مختلفی از این محصولات و بدون نسخه در داروخانه‌ها موجود است. از دندانپزشک خود بپرسید که کدام محصول برای شما بهتر عمل می‌کند.
- فلورایدتراپی: دندانپزشک شما ممکن است برای تقویت مینای دندان و کاهش درد، فلوراید را به نواحی حساس دندان بمالد. او همچنین ممکن است استفاده از فلوراید تجویزی در خانه را که به صورت خاصی روی دندان‌ها اعمال می‌شود پیشنهاد کند.
- باندینگ: گاهی اوقات، حساسیت اعصاب دندان را می‌توان با استفاده از رزین باندینگ و اعمال آن روی سطوح حساس دندانی درمان کرد. برای انجام این کار ممکن است نیاز به بی‌حسی موضعی داشته باشید.
- پیوند لثه: اگر بافت لثه شما تحلیل رفته باشد، می‌توان مقدار کمی از بافت لثه را از جای دیگری در دهان گرفته و به محل آسیب دیده پیوند زد. این کار می‌تواند از اعصاب دندان محافظت کند و حساسیت را کاهش دهد.
- عصب کشی: اگر حساسیت دندان‌های شما باعث درد شدید شده‌اند و سایر درمان‌ها دیگر مؤثر نیستند، دندانپزشک عصب کشی را توصیه می‌کند، روشی که برای درمان مشکلات پالپ دندان استفاده می‌شود. اگرچه ممکن است این روش درمانی کمی اذیت کننده باشد، اما موفق‌ترین روش برای از بین بردن حساسیت دندان است.
برخی از سایر روش‌های درمانی که توسط دندانپزشک توصیه می‌شود عبارتند از:
- فیشور سیلانت
- محافظ دهان (گارد) برای محافظت از دندان در صورت دندان قروچه
مراقبت‌ها و درمان‌های خانگی
هشدار: درمان حساسیت دندان، بستگی به علت آن دارد.
اگر حساسیت دندانی شما برای مدت زمان طولانی شما را آزار می‌دهد، حتماً به دندانپزشک بروید. وی خواهد توانست علت اصلی حساسیت و درد دندان شما را بیابد.
در این بین می توانید نکات زیر را نیز انجام دهید:
- از خمیردندان‌های ضد حساسیت استفاده کنید: برندهای مختلفی از خمیردندان برای دندان‌های حساس وجود دارد. با استفاده منظم از این نوع خمیردندان‌ها، باید متوجه کاهش حساسیت دندان‌های خود شوید. ممکن است لازم باشد چندین برند مختلف را امتحان کنید تا مناسب ترین محصول را بیابید. نکته دیگر: قبل از رفتن به رختخواب، یک لایه نازک از خمیردندان را با انگشت خود روی دندان حساس خود بمالید. همچنین حتما از خمیر دندان حاوی فلوراید استفاده کنید.
- بهداشت دهان و دندان را رعایت کنید: به انجام تکنیک‌های صحیح مسواک زدن و نخ دندان کشیدن (روتین دندانی) خود ادامه دهید.
- از مسواک نرم استفاده کنید: این کار باعث سایش کمتر مسواک به سطح دندان و تحریک کمتر لثه و مینای دندان شما می‌شود.
- حواستان به آنچه میل می‌کنید باشد: مصرف مکرر مواد غذایی اسیدی، به تدریج مینای دندان را از بین برده و منجر به حساسیت آن می‌شود. مواد اسیدی همچنین ممکن است حساسیت را تشدید کرده و باعث درد دندان شود.
- از محصولات دندانی حاوی فلوراید استفاده کنید: استفاده روزانه از دهانشویه حاوی فلوراید می تواند حساسیت را کاهش دهد. از دندانپزشک خود در مورد محصولات موجود برای استفاده در منزل سوال کنید.
- از دندان قروچه خودداری کنید: اگر دندان قروچه دارید، شب‌ها حتما از گارد دندان استفاده کنید.
- به طور منظم به دندانپزشک مراجعه کنید: اجازه دهید دندان‌های شما معاینه شده، تمیز و جرمگیری شوند و درمان مناسب توسط دندانپزشک انجام شود.
پیشگیری از حساسیت دندان
برای جلوگیری از حساسیت دندان، دندان‌های خود را دو بار در روز با مسواک نرم و خمیر دندان حاوی فلوراید مسواک بزنید و نخ دندان بکشید. به جای شستشوی خشن دندان‌های خود از ضربات ملایم استفاده کنید و از استفاده از خمیر دندان حاوی مواد سفیدکننده خودداری کنید. اگر دندان قروچه می‌کنید نیز، بهتر است از گارد دهان استفاده کنید.
سوالات متداول
آیا درد ناشی از حساسیت دندان خوب می‌شود؟
بله، در برخی موارد، حساسیت دندان به خودی خود از بین می‌رود، به خصوص اگر به دلیل اعمالی چون پرکردن یا عصب کشی بوده باشد.
چه زمانی باید نگران حساسیت دندان‌هایم باشم؟
اگر درد یا حساسیت به حدی شدید شود که شما را از انجام کارهای روزمره خود باز دارد، باید نگران شوید.
آیا باید حساسیت دندان را نادیده بگیرم؟
حساسیت دندان می‌تواند علامت جدی از یک مشکل مهم دندانی باشد که باید به آن توجه شود.
آیا حساسیت دندان خودش خوب می‌شود؟
بله گاهی اوقات حساسیت دندان می‌تواند به مرور زمان بیاید و به خودی خود از بین برود.
تفاوت بین دندان درد و حساسیت دندان چیست؟
دندان درد، به درد در داخل و یا اطراف دندان شما اشاره دارد و زمانی رخ می‌دهد که انتهای عصب در ریشه دندان شما تحریک شود. حساسیت دندان معمولا چیزی بیشتر از دندان درد بوده و طولانی مدت است.
آیا استرس می‌تواند باعث حساسیت دندان شود؟
استرس می‌تواند در قالب ساییدن و فشار دادن دندان‌ها روی یکدیگر و تغییر در رژیم غذایی به حساسیت دندان دامن بزند.
چه غذاهایی بدترین هستند برای دندان های حساس؟
پنج مورد از بدترین غذا برای حساسیت دندان عبارتند از:
- بستنی
- آب نبات
- نوشیدنی‌های الکلی
- آب میوه
- قهوه
