پیوند لثه چیست؟ کاربرد و نحوه انجام

جراحی پیوند لثه نوعی عمل جراحی برای درمان لثه‌ی تحلیل‌رفته است. در این جراحی، بافت لثه از یک قسمت دهان برداشته شده و به قسمت دیگری پیوند زده می‌شود تا ریشه‌های بیرون‌زده‌ی دندان را بپوشاند. این عمل توسط متخصص جراحی لثه (پریودنتیست) انجام می‌شود و هدف آن بازیابی سلامت دهان و دندان و حفظ زیبایی لبخند است. بسته به شرایط هر فرد ممکن است از روش مختلفی برای پیوند لثه استفاده شود؛ این جراحی راه‌حلی مؤثر برای درمان تحلیل رفتن لثه و دستیابی به بافت لثه‌ی سالم است.

انواع جراحی‌های پیوند لثه

جراحی پیوند لثه انواع مختلفی دارد که ممکن است از آن‌ها برای درمان تحلیل لثه یا دستیابی به بافت لثه‌ی سالم استفاده شود. نوع جراحی پیوند لثه‌ای که برای فرد انتخاب می‌شود، به شرایط فردی و تصمیم متخصص جراحی لثه (پریودنتیست) یا متخصص دندان‌پزشکی بستگی دارد. در این‌جا به مهم‌ترین انواع جراحی پیوند لثه اشاره کرده‌ایم:

پیوند بافت هم‌بند

این مورد رایج‌ترین نوع جراحی پیوند لثه است. در این روش، قسمت کوچکی از بافت از سقف دهان (کام) برداشته شده و به قسمتی که لثه تحلیل رفته است پیوند زده می‌شود. سپس این بافت در جای مناسب بخیه خواهد شد. این روش به پوشانده شدن ریشه‌های دندانی که بیرون‌زده کمک کرده و باعث بهبود رشد بافت لثه‌ی جدید می‌شود.

پیوند لثه آزاد

این روش مشابه پیوند بافت همبند است، اما به جای برداشتن بافت از کام، بافت مستقیماً از سقف دهان برداشته می‌شود. معمولاً زمانی که فرد لثه‌های نازکی دارد و ضخامت بیش‌تری لازم است، از این روش استفاده می‌شود.

پیوند پدیکل (Pedicle)

در این روش به جای استفاده از بافت کام، از بافت گرفته‌شده از قسمتی از لثه که در نزدیکی محل تحلیل لثه است استفاده می‌شود. این بافت به عروق خونی خود متصل می‌ماند و برای پوشاندن ریشه‌های بیرون‌زده تنها چرخانده یا جا به‌ جا خواهد شد.

معمولاً زمانی از این روش استفاده می‌شود که بافت لثه‌ی کافی برای جابه‌جایی در نزدیکی قسمت مورد نظر وجود داشته باشد.

فواید عمل پیوند لثه چیست؟

جراحی پیوند لثه برای افرادی که دچار تحلیل لثه یا مشکلاتی از این دست شده‌اند مزایای متعددی به همراه دارد. برخی از مهم‌ترین فواید جراحی پیوند لثه عبارت‌اند از:

عمل پیوند لثه برای چه کسانی مناسب است؟

جراحی پیوند لثه ممکن است به افرادی توصیه شود که دچار تحلیل لثه شده یا مشکلات دیگری دارند که با ترمیم بافت لثه برطرف خواهد شد. در این‌جا به برخی از دلایلی که باعث می‌شوند فرد کاندید مناسبی برای جراحی پیوند لثه باشد اشاره شده است:

• تحلیل لثه: کاندیدهای جراحی پیوند لثه معمولاً لثه‌های تحلیل‌رفته دارند، یعنی لثه از روی دندان عقب رفته است و باعث شده که ریشه‌ی دندان بیرون بزند. تحلیل لثه می‌تواند در اثر عوامل مختلفی از جمله: بیماری‌های لثه، محکم مسواک زدن، زمینه‌ی ارثی، تغییرات هورمونی یا مصرف برخی داروها رخ دهد.
• حساسیت دندان: کاندیدهای این عمل اغلب به خاطر این‌که ریشه‌های دندان‌هایشان بیرون و در معرض آسیب هستند دچار حساسیت دندان می‌باشند. این حساسیت با مصرف غذاها و نوشیدنی‌های یخ و داغ و همچنین خوراکی‌های شیرین یا اسیدی بدتر می‌شود. جراحی پیوند لثه با پوشاندن ریشه‌های بیرون‌زده باعث برطرف شدن حساسیت دندان‌ها خواهد شد.
• مشکلات زیبایی: ممکن است کاندیدهای این عمل به خاطر تحلیل لثه از ظاهر لبخند خود ناراضی باشند. جراحی پیوند لثه با یک‌دست و صاف کردن خط لثه می‌تواند مشکلات مربوط به زیبایی را برطرف کرده و لبخند فرد را زیباتر کند.
• سلامت و استحکام لثه‌ها: کاندیدهای این عمل باید لثه‌های سالم و مستحکم داشته باشند. جراحی پیوند لثه معمولاً بعد از این‌که بیماری‌های زمینه‌ای لثه درمان و وضعیت لثه‌ها تثبیت شده انجام می‌شود تا ماندگاری و موفقیت پیوند تضمین شود.
• بهداشت مناسب دهان و دندان: کاندیدهای این عمل باید قبل و بعد از جراحی بهداشت دهان و دندان را به‌خوبی رعایت کنند. رعایت بهداشت دهان و دندان از جمله مسواک زدن، نخ دندان کشیدن و جرم‌گیری تخصصی برای ماندگار شدن نتایج جراحی پیوند لثه ضروری است.
• بافت اهدایی کافی داشتن: در برخی از انواع جراحی پیوند لثه مانند: پیوند بافت همبند و پیوند لثه آزاد باید بافت کافی برای پیوند زدن وجود داشته باشد. متخصص جراحی لثه (پریودنتیست) دهان فرد را معاینه خواهد کرد تا ببیند بافت اهدایی کافی وجود دارد یا خیر.
• بررسی کلی سلامت دهان: برای تعیین این‌که فرد کاندید جراحی پیوند لثه است یا خیر باید بررسی کاملی از سلامت دهان و دندان فرد، شامل بررسی سوابق پزشکی و معاینه‌ی کامل انجام شود. عواملی مانند: ابتلا به بیماری‌های لثه، لقی دندان و وضعیت دندان‌ها و ساختارهای حمایتی مجاور باید مورد توجه قرار گیرند.

جراحی پیوند لثه به افرادی که دچار بیماری‌های شدید لثه هستند، بهداشت دهان و دندان را رعایت نمی‌کنند، بافت لثه‌ی کافی برای پیوند ندارند، مشکلات سیستمیک دارند، سیگار می‌کشند، انتظارات غیر واقع‌بینانه دارند یا مشکلات مالی دارند توصیه نمی‌شود. تصمیم‌گیری برای مناسب بودن شرایط فرد، بر اساس بررسی کامل سلامت دهان و دندان و شرایط شخصی بیمار، توسط متخصص دهان و دندان انجام خواهد شد.

آمادگی‌های لازم قبل از جراحی پیوند لثه

دستورات داده شده برای جراحی پیوند لثه ممکن است بسته به توصیه‌های متخصص جراحی لثه (پریودنتیست) یا متخصص دهان و دندان شما متفاوت باشد. با ین حال در این‌جا به برخی از آمادگی‌های لازم کلی که معمولاً توصیه می‌شوند اشاره شده است:

عمل پیوند لثه چگونه انجام می‌شود؟

جراحی پیوند لثه معمولاً با بی‌حسی موضعی انجام می‌شود، در نتیجه حین عمل به هوش هستید اما دردی احساس نخواهید کرد. دندان‌پزشک یا جراح برش‌های کوچکی در لثه ایجاد خواهد کرد و بسته به نوع جراحی پیوند لثه بافت اهدایی یا مواد مصنوعی را به قسمت مدنظر پیوند خواهد زد. سپس این گرافت با بخیه در جای خود محکم می‌شود. معمولاً این جراحی حدود 1 تا 2 ساعت طول می‌کشد، اما زمان دقیق آن در موارد مختلف متفاوت خواهد بود. در کل دو روش برای تغییر شکل و برداشتن بافت لثه وجود دارد:

• پیوند لثه با لیزر

جراحی پیوند لثه با کمک لیزر، که با نام عمل اتصال جدید با کمک لیزر (LANAP) نیز شناخته می‌شود، در مقایسه با جراحی سنتی پیوند لثه، مزایا و تفاوت‌هایی دارد. در جراحی پیوند لثه با لیزر، از لیزر دندان‌پزشکی برای برداشتن یا تغییر شکل بافت لثه استفاده می‌شود. انرژی لیزر، دقیق و ظریف بافت را بریده یا تغییر شکل می‌دهد و آسیب به لثه را به حداقل می‌رساند. همچنین لیزر می‌تواند در منعقد شدن خون و بسته شدن عروق نیز کمک کننده باشد و خونریزی حین عمل را کاهش دهد.

• جراحی سنتی پیوند لثه

در جراحی پیوند لثه با تیغ، برش‌های مورد نیاز در قسمت اهدا کننده و محل پیوند، با کمک اسکالپل (تیغ بیستوری) ایجاد خواهد شد. سپس بافت لثه حین عمل با دقت تغییر داده و ترمیم خواهد شد.

مراقبت‌های بعد از جراحی پیوند لثه

احتمالاً جراح بخواهد یک هفته بعد از عمل، پیوند لثه‌ی شما را بررسی کند. سپس باید برای جلسات فالوآپ مراجعه کنید تا زمانی‌که متخصص جراحی لثه (پریودنتیست) بگوید که برای مراقبت‌های بعدی می‌توانید به دندان‌پزشک عمومی مراجعه کنید.

در این مدت، دستورات لازم به شما داده خواهد شد. در کل روندی که در زیر آمده طی خواهد شد:

روز اول

بعد از جراحی خونریزی، تورم و ناراحتی خواهید داشت. به منظور کنترل این عوارض جانبی، داروها را طبق دستور جراح خود مصرف کنید. استراحت کنید و از انجام کارهای سنگین خودداری کنید.

غذاهای نرم و سرد مانند: ماست، پودینگ و اسموتی مصرف کنید.

با کمک دهانشویه‌ی آنتی‌باکتریال محل جراحی را تمیز کنید. جای پیوند لثه را مسواک نزنید و از نخ دندان نیز برای دندان‌های این قسمت استفاده نکنید، زیرا این کار باعث آسیب به آن و شکست عمل خواهد شد. (دندان‌های قسمت‌های دیگر را می‌توانید مسواک بزنید و نخ دندان بکشید.)

هفته‌ اول

باید بعد از 24 تا 48 ساعت خونریزی برطرف شود. تورم 3 تا 4 روز ادامه خواهد داشت. همچنین ممکن است در این زمان دچار کبودی شوید. این عوارض جانبی طبیعی بوده و باید در عرض یک هفته برطرف شوند. داروها را همچنان طبق دستور مصرف کنید.

می‌توانید غذاهای نرم بیش‌تری، مانند: تخم‌مرغ، پاستا، ماهی و سبزیجات پخته را به رژیم غذایی خود اضافه کنید.

دندان‌های خود را به‌آرامی مسواک بزنید، اما لثه را مسواک نزنید. از مسواک زدن و نخ دندان کشیدن در قسمت پیوند لثه خودداری کنید، تا زمانی که جراح به شما اجازه‌ی این کار را بدهد.

هفته‌ی دوم

باید کبودی و تورم برطرف شده و حالتان بهتر شده باشد. از جراح خود بپرسید که چه وقت باید دوز داروهای مصرفی را کاهش دهید.

با بهتر شدن حالتان، می‌توانید غذاهای جامد بیش‌تری بخورید. با این حال همچنان باید تا زمانی که جراحتان اجازه دهد از خوردن غذاهای سفت، برشته و تند خودداری کنید.

بعد از این‌که جراح اجازه دهد، می‌توانید روند معمولی مسواک زدن و استفاده از نخ دندان را از سر‌گیرید.

عوارض جراحی لثه

جراحی پیوند لثه نیز همانند هر عمل دیگری با عوارض و خطراتی همراه است. در حالی که عوارض آن بسیار نادر هستند، اما باید از عوارض احتمالی اطلاع داشته باشیم. در این‌جا به برخی از عوارض احتمالی جراحی پیوند لثه اشاره شده است:

• درد و ناراحتی: احساس درد، ناراحتی و حساسیت در محل عمل، بعد از جراحی طبیعی است. این موارد را می‌توان طبق دستور جراح با کمک داروهای مسکن تجویزی یا بدون نیاز به نسخه کنترل کرد. استفاده از کیسه یخ و پیروی از دستورات بعد از عملی که متخصص جراحی لثه به شما گفته است، می‌تواند تورم را به حداقل برساند. ممکن است در برخی موارد کبودی نیز رخ دهد، اما معمولاً موقتی بوده و به تدریج برطرف خواهد شد.
• خونریزی: خونریزی و ترشح از محل جراحی تا مدت کوتاهی بعد از عمل طبیعی است. متخصص جراحی لثه (پریودنتیست) دستورات لازم برای کنترل این خونریزی را به شما خواهد داد. اگر خونریزی شدید بود یا طول کشید، از متخصص جراحی لثه کمک بگیرید.
• عفونت: اگرچه نادر است، اما خطر عفونت بعد از جراحی پیوند لثه وجود دارد. متخصص جراحی لثه در صورت نیاز برای شما آنتی‌بیوتیک تجویز خواهد کرد تا خطر عفونت کاهش یابد. حتماً باید به دوز تجویز شده توجه و دوره‌ی درمان با آنتی‌بیوتیک را طبق دستور کامل کنید.
• مشکلات مربوط به گرافت: در برخی موارد بافت پیوندی طبق انتظار جوش نمی‌خورد و بهبود نمی‌یابد. این امر باعث تحلیل رفتن گرافت، از دست دادن قسمتی از گرافت یا عدم دریافت نتایج زیبایی مدنظر خواهد شد. متخصص جراحی لثه رود بهبودی شما را دقیقاً تحت نظر خواهد داشت و در صورت بروز عوارض، دستورات لازم را به شما خواهد داد.
• حساسیت: حساسیت موقت دندان‌ها بعد از جراحی پیوند لثه طبیعی است، مخصوصاً اگر پیوند برای پوشاندن ریشه‌های بیرون‌زده نیز انجام شده باشد. این حساسیت معمولاً با بهبود یافتن لثه و جوش خوردن به بافت جدید، برطرف خواهد شد.
• تحلیل رفتن مجدد لثه: جراحی پیوند لثه برای درمان تحلیل لثه‌ی موجود و جلوگیری از تحلیل بیش‌تر انجام می‌شود؛ با این حال در برخی موارد، احتمال تحلیل رفتن لثه در قسمت‌های دیگر وجود دارد. رعایت بهداشت دهان و دندان و پیروی از دستورات متخصص جراحی لثه (پریودنتیست) می‌تواند احتمال بروز مجدد این مشکل را کاهش دهد.

هزینه جراحی پیوند لثه چقدر است؟

هزینه جراحی پیوند لثه بسته به عوامل مختلفی می‌تواند متغیر باشد. این عوامل عبارت‌اند از: نوع پیوند لثه، تعداد پیوندهای لازم، پیچیدگی مورد، موقعیت جغرافیایی محل عمل، تخصص پریودنتیست، پوشش بیمه و مخارج دیگر مربوط به جراحی. باید برای تعیین دقیق هزینه در مورد خود، به متخصص جراحی لثه یا متخصص دندان‌پزشکی مراجعه کنید.

سؤالات متداول

دوران نقاهت جراحی پیوند لثه چقدر طول می‌کشد؟

بهبودی هر فردی متفاوت است. اما به طور میانگین، دوران نقاهت جراحی پیوند لثه 1 تا 2 هفته طول می‌کشد. اگر چندین قسمت را همزمان درمان کرده باشید، ممکن است دوران نقاهت کمی بیش‌تر طول بکشد. پریودنتیست به شما خواهد گفت که این دوران چگونه خواهد بود.

آیا جراحی پیوند لثه درد دارد؟

برای جراحی پیوند لثه از بی‌حسی استفاده می‌شود، بنا بر این حین عمل چیزی حس نمی‌کنید. احتمالاً بعد از عمل کمی تورم داشته باشید، اما متخصص جراحی لثه داروهای و دستوراتی به شما خواهد داد تا ناراحتی شما به حداقل برسد.

جراحی پیوند لثه چقدر رایج است؟

جراحی پیوند لثه یکی از رایج‌ترین جراحی‌های لثه است.

ماندگاری پیوند لثه چقدر است؟

پیوند لثه دائمی خواهد بود، اما باید مرتباً به بهداشت دهان و دندان خود توجه داشته باشید.

آیا تغییر طولانی‌ مدتی در رژیم غذایی لازم است که بعد از جراحی پیوند لثه آن را اعمال کنم؟

بعد از جراحی پیوند لثه، باید برای حفظ سلامت لثه، بهداشت دهان و دندان را رعایت کرده و رژیم غذایی متعادلی داشته باشید. اگرچه ممکن است محدودیت غذایی طولانی مدتی وجود نداشته باشد، اما معمولاً توصیه می‌شود که بهداشت دهان و دندان به‌خوبی رعایت شود.

آیا می‌توان جراحی پیوند لثه را همزمان برای چندین قسمت دهان انجام داد؟

بله. جراحی پیوند لثه را می‌توان بسته به نیازها و شرایط فرد همزمان در چندین قسمت دهان انجام داد.

آیا درمان یا عمل دیگری وجود دارد که نتایجی مشابه جراحی پیوند لثه داشته باشد؟

جراحی پیوند لثه برای درمان تحلیل لثه و دستیابی به نتایج ماندگار بهترین گزینه است. با این حال درمان‌های جایگزینی مانند روش جراحی حفره‌ای یا سوزنی (Pinhole)، پیوند آلودرم (Alloderm)، ترمیم هدایت‌شده‌ی بافت (GTR) وجود دارند.

آیا جراحی پیوند لثه روی وضعیت دندان‌ها تأثیری دارد؟

جراحی پیوند لثه سلامت لثه را هدف قرار می‌دهد و معمولاً تأثیری روی نظم و ترتیب دندان‌ها ندارد.